H Ιστορία της Αρχαίας Θράκης Μέρος Β’ – Η γλώσσα των Αρχαίων Θρακών

in Ancient Historians, Archaeology / by Admin / on September 8, 2009 at 3:25 am /

Της Αρχαιολόγου Αντουαννέτας Καλλέπα

Μέρος B’

H Γλώσσα των Αρχαίων Θρακών

Χρυσή Προτομή του Ρωμαίου Αυτοκράτωρα Σεπτίμιου Σεβήρου που βρέθηκε στην περιοχή του Διδυμότοιχου (αρχ. Πλωτινόπολη). Τώρα βρίσκεται στο Μουσείο Κομοτηνής

Oι θράκες δεν άφησαν γραπτά μνημεία. Από την άποψη αυτή. η ιστορία τους θα μπορούσε να ανήκει σχεδόν αποκλειστικά στη σφαίρα της προϊστορίας, αφού -ως γνωστόν- η γραφή είναι το στοιχείο που διαχωρίζει την προϊστορία από την πρωτοϊστορία και την ιστορία. Επομένως, ο όρος “θρακική” γλώσσα είναι καθαρά τεχνητός.

Ασαφής είναι ακόμη κα η προέλευση του ονόματος “Θράκη” και “θράκες“. Πιθανότατα υπήρχε ένας αρχικός τύπος θράσικες (πβ αρχ. ελλ, θρασκίας / θρακίας [άνεμος που πνέει από τη Θράκη) και ποντ. Θρασκέας) Από αυτόν, με σίγηση του ο-, προέκυψε το Θράικες /θράκες και η χώρα θράικη /Θράκη ή θραίκη (στην ιωνική διάλεκτο Θρηίκη). Αλλη εκδοχή θεωρεί άτι η λέξη αποτελεί παραφθορά της λέξης τραχεία, η οποία αναφέρεται στο βαρύ κλίμα της περιοχής. Αντίθετα η μυθολογία αποδίδει το όνομα οτη Θράκη, κόρη του Ωκεανού και της Παρθενόπης, αδελφή της Ευρώπης και έτεροθαλή αδελφή της Ασίας και της Λιβύης.

Οι γνώσεις μας για τη γλώσσα αυτή, που προφανώς αποτελείτο από ένα σύνολο διαλέκτων, είναι εξαιρετικά περιορισμένες, Τα στοιχεία που διαθέτουμε από τις αναφορές των Ελλήνων συγγραφέων περιλαμβάνουν 43 διαλεκτικές λέξεις (γλώσσες) και 1,500 κύρια ονόματα. Βρέθηκαν επίσης επιγραφές σε δύο χρυσά δακτυλίδια οπό το Εζέροβο και το Ντιβανλί και οε αργυρά σκεύη από το Ντιβανλί και την περιοχή του Καζανλάκ. Για την απόδοση των λέξεων είχε χρησημοποιηθεί το ελληνικό αλφάβητο. το οποίο το θρακικά φύλα είχαν υιοθετήσει από πολύ νωρίς, για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες επικοινωνίας με τους γείτονες τους. Ελληνικές επιγραφές συναντούμε και στα αργυρά σκεύη από το Ρογκόζεν.

Η μελέτη του υλικού έδειξε άτι η γλώσσα των Θρακών άνηκε στη μεγάλη ινδοευρωπαϊκή οικογένεια, επομένως ήταν συγγενής και της ελληνικής Αυτό αποδεικνύεται επίσης από ελληνικές λέξεις που διαβάστηκαν σε πινακίδες της Γραμμικής Β και παράλληλα εντοπίζονται και στη Θράκη. Τοπωνύμια που λήγουν σε -dava-dew. -bria και ονόματα οε -geri -para θεωρούνται θρακικής προέλευσης.

Η διάδοση της ελληνικής γλώσσας στη Θράκη ξεκίνησε με τον αποικισμό του 7ου πΧ αιώνα. Ωστόσο, ο Αιλιανός αναφέρει ότι οι Θράκες όχι μόνο δεν γνώριζαν να γράφουν αλλά θεωρούσαν τη χρήση της γραφής μεγάλη ντροπή. Πάντως, τα ανώτερα μέλη της θρακικής κοινωνίας είναι βέβαιο ότι ήταν περισσότερο καλλιεργημένα. Ο Ξενοφών, κατά την επιστροφή των Μυρίων από την Ασία συναντήθηκε με τον βασιλιά Σεύθη Β’. Αν και η μεταξύ τους συνομιλία έγινε με τη βοήθεια διερμηνέα, ο Σεύθης ήταν σε Θέση να κατανοήσει την ελληνική γλώσσα. Μάλιστα, ο ίδιος ο Σεύθης διακήρυξε τη συγγένεις και τους κοινούς δεσμούς που συνέδεαν τους Θράκες με τους υπόλοιπους Ελληνες και δη τους Αθηναίους.

Η κατάσταση άλλαξε ριζικά από την εποχή του Φιλίππου και τη σταδιακή ενσωμάτωση των θρακικών φύλων στο μακεδονικό βασίλειο. Η δημιουργία νέων πόλεων και οι στενές εμπορικές σχέοεις είχαν ως αποτέλεσμα την επικράτηση της ελληνικής γλώσσας με τη μορφή της ελληνιστικής κοινής. Η γλωσσική αφομοίωση είχε ήδη ολοκληρωθεί τη Ρωμαϊκή εποχή, όταν το κεντρικό και το νότιο τμήμα της αρχαίας Θράκης ήταν ελληνόφωνο (σε αντίθεση με τα τμήματα βόρεια του Αίμου, όπου η λατινική ήταν πιο διαδεδομένη). Μάλιστα, ο ποιητής Οβίδιος αναφέρει oτι ο βασιλιάς Κότυς Δ’ ο Μέγας συνέθεσε ποιήματα σε ελληνικούς στίχους τόσο καλούς ώστε δυσκολα θα πίστευε κάποιος ότι ήταν έργο Θράκα.

Η κεντρική Θέση της Θράκης στο ελληνόφωνο ανατολικό ρωμαϊκό κρότος και η γειτνίαση με την Κωνσταντινούπολη συνέβαλαν ώστε η ελληνική γλώσσα να καθιερωθεί οριστικό και στον προφορικό και στον γραπτό λόγο. Μόνο στα ορεινά, όπου είχαν αποσυρθεί οικογένειες Θρακών επιβίωσαν θρακικά ονόματα τον 4ο μ.Χ αιώνα. Ομως, οι εισβολές ξένων λαών έθεσαν τέλος στο θρακικό υπόστρωμα και αποτέλεσαν το έναυσμα της άφιξης των Σλάβων τον 6ο και 7ο αιώνα.

Περιοδικό Περισκόπιο της Επιστήμης, Τεύχος 301

Διαβάστε ακόμα:

Ιστορία της Αρχαίας θράκης Μέρος Α’