Η αρχαιομάθεια «πύλη» για τη Νεοελληνική γλώσσα!


Γράφει: Αθανάσιος Δέμος

Ο Οργανισμός για την Διάδοση της Ελληνικής Γλώσσας (ΟΔΕΓ) μαζί με το Σχολείο Ελληνικών «Μέγας Αλέξανδρος» οργάνωσαν το Δεκέμβριο 2009 ημερίδα με θέμα:

«ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ».
Μεταξύ των ομιλητών ήταν και η Κοραλλία Τσέρνκοβιτς, Κλασική Φιλόλογος στην Κροατία. Η ομιλία της είχε τον τίτλο: «Η αρχαιομάθεια Πύλη για την απρόσκοπτη εκμάθηση της Νεοελληνικής γλώσσας». Αφού μελέτησε όλα τα κορυφαία δείγματα της αρχαίας λογοτεχνίας, τον Όμηρο, τους λυρικούς, τους τραγικούς, καθώς και τους ιστορικούς, κατέληξε στην Καινή Διαθήκη, της οποίας το πρωτότυπο γράφτηκε στην Ελληνική.
Συγκεκριμένα αναφέρει την Αʼ Επιστολή του Αποστόλου Παύλου «Προς Κορινθίους» Κεφ, 13. Το κείμενο αυτό, όχι μόνον μας διδάσκει τις βασικότατες αξίες του κάθε ανθρώπου, την πίστη, τον σεβασμό και την αγάπη, αλλά μας αποδεικνύει και την εξελικτική αλλαγή της γλώσσας.
Το πρωτότυπο κείμενο της Επιστολής:
«Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέλων, αγάπην δε μη έχω, γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβαλον αλαλάζον. Και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντα και πάσαν την γνώσιν και εάν έχω πάσαν την πίστιν ώστε όρη μεθιστάναι, αγάπην δε μη έχω, ουδέν ειμί. Καν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντά μου και εάν παραδώ το σώμα μου ίνα καυθήσωμαι, αγάπην δε μη έχω, ουδέν ωφελούμαι».
Απόδοση στη Νέα Ελληνική.
«Εάν λαλώ τας γλώσσας των ανθρώπων και των αγγέλων, αγάπην δε μη έχω, έγινα χαλκός ηχών ή κύμβαλον αλαλάζον. Και εάν έχω προφητείαν και εξεύρω πάντα τα μυστήρια και πάσαν την γνώσιν, και εάν έχω πάσαν την πίστιν, ώστε να μετατοπίζω όρη, αγάπην δε μη έχω, είμαι ουδέν. Και εάν πάντα τα υπάρχοντά μου διανείμω, και εάν παραδώσω το σώμα μου διά να καυθώ, αγάπην δε μη έχω, ουδέν ωφελούμαι».
Κάνοντας τον παραλληλισμό των δύο κειμένων διαπίστωσε ότι η γνώση των αρχαίων την οφέλησε πολύ στην εκμάθηση της Νέας Ελληνικής: «Σήμερα συνειδητοποιώ καθημερινά το πόσο με βοηθάνε τα αρχαία στο χειρισμό των Νέων Ελληνικών, αλλά και αντίστροφα, το ότι τα Νέα Ελληνικά συμβάλλουν σε αξιοσημείωτο βαθμό στην ανάγνωση κάποιου δυσνόητου αρχαίου κειμένου».
Ως φιλόλογοι θα συμφωνήσουμε ότι τα Αρχαία και τα Νέα Ελληνικά δεν είναι δύο αντίρροπες γλώσσες. Είναι αναμφισβήτητο ότι τα Νεοελληνικά αποτελούν εξέλιξη της γλώσσας, η οποία στο διάβα των αιώνων πέρασε από διάφορες φάσεις και μορφές. Η εξέλιξη αυτή είναι ευνόητη για τη σύγχρονη εποχή. Εν τούτοις είναι πολύ σημαντικό να σεβόμαστε την γλώσσα εμπλουτίζοντάς την συνεχώς με το γλωσσικό και εκφραστικό θησαυρό της «αρχαίας μητέρας» της.
Βάσει όλων αυτών, το αρχικό ερώτημα (ο τίτλος της σημερινής μου εισήγησης): Η αρχαιομάθεια πύλη για την απρόσκοπτη εκμάθηση της Νεοελληνικής γλώσσας, δεν τίθεται πλέον ως ερώτημα, αλλά αποδεικνύεται ως αναμφισβήτητο δεδομένο.
Στο σημείο αυτό, ανακαλεί, όπως λέει, στην μνήμη τους στίχους ενός από τους κορυφαίους ποιητές της νεοελληνικής λογοτεχνίας, του Οδυσσέα Ελύτη, ποιητή «της πατριδογνωσίας», όπως τον αποκαλούν οι κριτικοί. Στους στίχους αυτούς ο ποιητής με έναν ιδανικό τρόπο δείχνει την αιώνια εξέλιξη της γλώσσας, σμιλεύοντας λέξη-λέξη τις εικόνες, τα χρώματα και την ιστορία της Ελλάδας, από τον καιρό που «οι αθάνατοι βάδιζαν στην γη» μέχρι σήμερα.

Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική
το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου…
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου…
Εκεί δάφνες και βάγια θυμιατό και λιβάνισμα
τις πάλες ευλογώντας και τα καριοφίλια
στο χώμα το στρωμένο με τʼ αμπελομάνιλα,
κνίσες, τσουγκρίσματα και Χριστός Ανέστη
με τα πρώτα σμπάρα των Ελλήνων!
Αγάπες μυστικές με τα πρώτα λόγια του Ύμνου…
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου,
με τα πρώτα λόγια του Ύμνου!..

Στη συνέχεια δίνει απάντηση σε δύο ερωτήματα.
Πρώτο ερώτημα: Γιατί μαθαίνουμε Αρχαία Ελληνικά;
Όχι μόνο για να γνωρίσουμε την χώρα που θεωρείται το λίκνο του πανανθρώπινου πολιτισμού, που θεμελίωσε πανανθρώπινα ιδανικά, στοιχεία παγκόσμιας εμβέλειας, ούτε βέβαια για να εντρυφήσουμε στη γλώσσα, της οποίας τα πλούτη διατηρούνται πολυεδρικά σε πολλές ξένες γλώσσες, αλλά για να μπορέσουμε να καταλάβουμε το αρχαίο πνεύμα, στο οποίο καθρεφτίζονται οι βασικές αξίες όλης της ανθρωπότητας. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η μελέτη των Ελληνικών σε κάθε τους έκφανση αποτελεί το θεμελιώδες γνωστικό αντικείμενο σε όλα τα πανεπιστημιακά ιδρύματα της υφηλίου.
Θα προσθέσουμε και από την δική μας πλευρά την αναμφισβήτητη αλήθεια ότι, όποιος γνωρίζει καλά Αρχαία Ελληνικά, γνωρίζει καλά και τα Νέα Ελληνικά.
Γιατί μαθαίνουμε Νέα Ελληνικά;
Για να μπορέσουμε να ζήσουμε με το συνάνθρωπό μας σήμερα, καταλαβαίνοντας ο ένας τον άλλο, ανταλλάσσοντας τις αξίες μας και ανατροφοδοτώντας τις ψυχές μας, προσφέροντας πάντα το βασικότερο, την τιμιότητα και την αγάπη. Παράλληλα, για να είμαστε μάρτυρες της εξέλιξης της γλώσσας, η οποία ως ζωντανό ον μεταμορφώνεται και όσο και αν άκμαζε στην αρχαιότητα, συνεχώς εμπλουτίζεται και διηνεκώς ομορφαίνει.
Αν και την ονομάζουμε Νεοελληνική Γλώσσα, ας μην την θεωρούμε «νήπιον βρέφος» στον κόλπο της μητέρας της. Με τους κορυφαίους λογοτέχνες της, ακραιφνείς λεξιπλάστες, τον Καβάφη, τον Ελύτη, τον Σεφέρη, τον Ρίτσο, και πολλούς άλλους η γλώσσα αυτή ολοένα αποδεικνύει την ωριμότητά της. Καταλήγοντας, η κ. Τσέρνκοβιτς τονίζει:
«Επανερχόμενη στο θέμα, έχω την πλήρη συνείδηση ότι είναι αδύνατον πάντα να εκπληρώνω το καθήκον μου, το οποίο ως καθηγήτρια έβαλα ως στόχο στη ζωή μου, να μάθω τους μαθητές τα ελληνικά γράμματα. Εάν καταφέρω να τους μεταδώσω, έστω και ένα μικρό μέρος της αγάπης μου τόσο για την Αρχαία, όσο και για την Νεοελληνική Γλώσσα και γενικώς για τον Ελληνισμό, τότε θα θεωρώ το όνειρό μου πραγματοποιημένο».

Μια Κροάτισσα φιλόλογος λέει πολλά σε κάποιους από μας. Το βασικότερο, ότι η Ελληνική Γλώσσα είναι ενιαία από την αρχαία εποχή μέχρι σήμερα και στο διάβα των αιώνων πέρασε από διάφορες φάσεις και μορφές.
Με επιχειρήματα μετατρέπει το ερώτημα: Η αρχαιομάθεια είναι πύλη για την απρόσκοπτη εκμάθηση της νεοελληνικής γλώσσας, σε αναμφισβήτητη αλήθεια. Επιβεβαιώνει έτσι το «Αξίωμα» που διατύπωσε ο Αδαμάντιος Κοραής:
«Όποιος χωρίς την γνώσιν της Αρχαίας επιχειρεί να μελετήση ή ερμηνεύση την Νέαν ή απατάται ή απατά».


Related posts:

Comments