Τα Χαμένα Παιδιά του Μέγα Αλέξανδρου

Έκτισε μια Αυτοκρατορία στις πλάτες του Δαρείου

Toυ PΙERRE CHUVIN

 Αφήνοντας πίσω του την Περσέπολη στις φλόγες, ο Αλέξαν­δρος έστησε μια αυτο­κρατορία στις πλάτες του Δαρείου. Διέσχισε ακόμη και την Ινδία, το 326 π.Χ., και ανέμειξε τον θριαμβευτή ελληνι­σμό με την παράδοση της παλιάς Ανατολής, πριν επιστρέφει στη Βαβυλώνα για να πε­θάνει, το 323.

Οι διάδοχοι του – Εκκεντρικοί και ανταγωνιστικοί – θα αποδεί­ξουν την ανικανότητα κάποιου ελληνικού κράτους να κυβέρνη­σει αυτή τη νέα παγκόσμια αυτο­κρατορία. Όμως. ο μεγάλος μαχητής άφησε πίσω του μια χούφτα πιστών Στην άκρη του κόσμου, στα προκεχωρημένα φυλάκια, στη Βακτριανή.

Το 138 μ.Χ.. ο Τσανγχ Κιέν, απεσταλμένος του αυτοκράτορα της Κίνας, πήρε το δρόμο για ένα ταξίδι που δεν φανταζόταν ότι θα ήταν τόσο μακρύ Ξεκίνησε για να βρει έναν λαό γειτονικό κάποτε των Κινέζων,τους Γιουεχτσί. τους οποίους είχαν διώ­ξει προς τα δυτικά οι νομάδες Χιονγνού. Και τώρα που οι Χιονγνού πίεζαν τους Κινέζους, ο Τσανγκ κιεν ξεκινουσε για να βρει τους Γιουεχτσί,με την ιδέα να τους βάλει να ανοίξουν ένα άλλο μέτωπο κατά του εχθρού.

 

Η ΟΔΟΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΞΙΟΥ

Ο Τσανγκ Κιέν έφθασε στη Βακτριανή, στον νότο του ποταμού Αμού – Νταριά (πρόκειται για τον βορρά του

σημερινού Αφγανιστάν), ένα ή δύο χρόνια μετα την πτώση του τελευταίου ‘Ελληνα βασιλιά στα βόρεια του Ινδού. Ομως, γι’ αυτα που οι Έλληνες είχαν φτιάξει σε διακόσια χρόνια, ο Κινέζος ταξιδιώ­της δεν ανέφερε ούτε λέξη – δουλειά του δεν ήταν να ψάξει για νεκρές πολιτείες, αλλά για φυλές και άλογα ζωντανά. Το ταξίδι του σηματοδότησε τη διάνοιξη της οδού του μεταξιού, που συνδέει την Κίνα με τη Μεσόγειο. Ο Τσανγκ Κιέν δέν θέλησε να συνε­χίσει προς τα δυτικά. Απογοητευμένος και προβληματισμέ­νος, ξαναγύρισε στην πατρίδα του.

Στις ακτές της Μεσογείου, 5.000 χιλιόμετρα από εκεί, η πτώση του ελληνικού βασιλείου της Βακτριανής είχε μια επίπτωση. Ο Στράβων απαριθμεί τις νομαδικές φυλές που «άρπαξαν τη Βακτριανή από τους Έλλη­νες» μεταξύ 145 μ.Χ. χαι 130 μ.Χ. Ανάμεσα τους, οι «Τοκαριανοί» (οι Γιουεχτσί, για τους Κινέζους). Πως, σε αυτούς τους μακρινούς τόπους, οι ‘Ελληνες εγκαταστάθηκαν και κυρίως παρέμειναν; Πράγματι, αυτοί οι χαμένοι στους πρποποδες του Παμίρ διατήρησαν την ανάμνηση  της εκστρατείας του Αλέξανδρου.

Αυτός ο τελευταίος κατέκτησε μετά κόπου την Κεντρική Ασία, μεταξύ 330 χαι 327. Εδραίωσε την εξουσία του με τη βία, αλλά και με τη συμμαχία του με τους πραγματικούς άρχοντες του τό­που, μια αριστοκρατία εκτρο­φέων αλόγων. Από τους κυριό­τερους εχθρούς τον, ο Σπιταμένης εκτελεστηκε από τους συγγε­νείς του (την ίδια του τη σύζυγο, λένε) όταν η κατάσταση έγινε απελπιστική. Ο Οξυάρτης πα­ραδόθηκε μετά τη σύλληψη της γυναίκας του και των θυγατέρων του. Αλλά ο Αλέξανδρος πα­ντρεύτηκε την ωραιότερη όλων, τη Ρωξάνη. Έδωσε αργότερα την Απάμη, κόρη του Σπιταμένη, στον στρατηγό του Σέλευκο.

Ο θάνατος ή η παράδοση ενός αρχηγού δεν σηματοδοτούσε πλέον την παράδοση της φυλής του. Πραγματικά, ο Αλέξανδρος και οι διάδοχοι του δεν μπόρεσαν να κυβερνήσουν αυτές τις χώρες παρά χάρη στη συμμα­χία με την ντόπια αριστοκρατία.

Το 327, ο κατακτητής εγκατα­λείπει την Κεντρική Ασία. Αφή­νει Ελληνικές φρουρές που έπρεπε να φτιά­ξουν το σπίτι τους, να ζήσουν και να πεθάνουν σε αυτές τις μακρινές χώρες. Όμως. η νο­σταλγία δεν άργησε να κυριεύσει αυτούς τους Έλληνες. Το 325, με την ψευδή είδηση του θανάτου του βασιλέα, που εφέρετο να σκοτώθηκε σε μάχη στην Ινδία, 3000 παίρνουν το δρόμο της επι­στροφής στην Μεσόγειο. Το 323, μετά τον θάνατο του Αλεξάν­δρου, σης 13 Ιουνίου, 23.000 αναχωρούν και σφάζονται αλύ­πητα, σης αρχές του 322, στο Ανατολικό Ιράν. Η διάλυση τους εξηγείται. Πώς να ζήσουν όταν, το πρωί, στο ψωμί τους δεν είχαν να βάλουν λίγο ελαιόλαδο για να συνοδεύσουν το κρεμμύ­δι;  Πού ήταν η ευχαρίστηση της φυσικής άσκησης εάν, στη μάχη, έπρεχε να αρπάζουν ένα σώμα αλειμμένο με σουσαμόλαδο και  όχι με το εξαίσιο προϊόν της ελιάς; Ο Διόδωρος το περιγρά­φει με δύο λέξεις – ήθελαν να βρουν  «τη μορφή χαι τον τρόπο ζωής» της πατρίδας τους.

‘Αρα, τα βασίλεια που τα παιδιά του Αλεξάνδρου ίδρυσαν στη Βακτριανή άντεξαν δύο αιώνες. Στον νότο του Ινδού και στη Πεντζάμπ που είχαν κατακτήσει, μια ελληνική εξουσία διατηρήθηκε – και, κατά και­ρούς, άνθησε μέχρι και το 10 π.Χ. 140 χρόνια αργότερα.

Η ιστορία είχε αρχίσει άσχη­μα, πολλώ δε μάλλον που, τόσο μακριά από την έδρα τονς, οι κατακτητές βρέθηκαν αντιμέτω­ποι με έναν κατακτητή που ηρθε από την κοιλάδα τον Γάγγη, τον Τσαντραγκούπτα (322 – 298), ο οποίος έδιωξε τους Μακεδόνες από το Πεντζάμπ και εμφανί­σθηκε στο αφγανικό οροπέδιο. Σώθηκαν από έναν από τους διαδόχους του Αλεξάνδρου, τον Σέλευκο, που έφερε την επωνυ­μία Νικάτωρ, ο οποίος θα ιδρύ­σει τη δνναστεία των Μακεδό­νων βασιλέων της Συρίας, των Σελευκιδών. Ο Σέλευκος έφερε τις ενισχύσεις του στη Βακτρια­νή και οργάνωσε έναν δεύτερο αποικισμό των κοιλάδων, χάρη σε Έλληνες της Μικράς Ασίας, που προέρχονταν απο την κοι­λάδα τον Μέανδρου. Το 303, έστειλε έναν πρεσβευτή, τον Με­γασθένη, στην κοιλάδα τον Γάγ­γη, στην αυλή του Τσαντραγκούπτα της Βακτριανής, ένας από τονς άποικους που ήρθαν από τα δυτικά της Μικράς Ασίας.

Οι πολίτες της Βακτριανής, όπως μας αποκάλυψαν οι ανα­σκαφές της πόλης Αϊχανούμ, δεν άφησαν την κληρονομιά τους να χαθεί. Διέθεταν ένα γυμναστή­ριο, ένα ιερό προς τιμήν τον ιδρυτού της πόλης, άπου ένας γνωστός αριστοτελικός φιλόσο­φος. ο Κλέαρχος, χάραξε μια στήλη η οποία περιείχε ρήσεις της δελφικής σοφίας. Πρόκειται για μια μακρά απαρίθμηση από εκατόν σαράντα ή εκατόν πενή­ντα ρήσεις, ης οποίες αντέγρα­φε ο ίδιος αχό το πρωτότυπο των Δελφών. Τι να πιστέφουμε για αυτήν την πρακτική σοφία – την οποία δεν παρέλειψε να μνη­μονεύσει και ο Αριστοτέλης… Σημαδεύει τη ζωντάνια ενός πο­λιτισμού που διαπότισε την καθημερινή ζωή.

 Ο Σέλευκος αναγνώρισε την αποτελεσματικότητα της εξουσίας του Τσαντραγκούπτα σε περιοχές στον νότο του Ινδού. Η ελληνική αποικία της Αραχώζης παρέμενε μια εξουσία – πρότυπο στην περιοχή, τουλάχιστον, εάν μπορούμε να κρίνουμε από τις δίγλωσσες επιγραφές (στα αραμαϊκά. για τους Ιρανούς, και στα ελληνικά), με τις οποίες ο Ασό­κα, εγγονός τον Τσαντραγκούπτα, που βασίλευσε αχό το 273 έως το 237, προώθησε τα βουδι­στικά του ιδανικά τής μη βίας και της χορτοφαγίας.

Η Ιστορία της Βακτριανής

Αλλά ας γυρίσουμε στην ιστο­ρία της Βακτριανής. Το 250, ο σελευκιδης σατράπης (κυβερνή­της) Διόδοτος έγινε ο βασιλιάς Διόδοτος ο 1ος. Στα νομίσματά του χάραξε την προσωπογραφία του και  και αντικατέστησε τον θεό των παλαιών αρχόντων, τον Απόλλωνα, με τον Δία, που λατρευόταν ιδιαιτέρως απότους Μακεδόνες.

Το 208 – 206, ο Αντίοχος ο III προσπάθησε να εδραιώσει την εξουσία των Σελευκιδών στο Ιράν και την Κεντρική Ασία. Πολιόρκησε τη Βάκτρα κάπου δύο χρόνια. Βρέθηχε αντιμέτω­πος με κάποιον Ευθύδημο. Σε αυτόν έδωσε τον τίτλο του βασι­λιά, συνήψε συμμαχία μαζί του και αναχώρησε. Όλος ο κόσμος ήταν ευχαριστημένος. Ούτε ο Αντίοχος ούτε οι διάδοχοι του που ενήχοντο στις μεσογειακές υποθέσεις, προσπάθησαν ξανά να παρέμβουν στην Βακτριανή. Σε αυτό το ανεξάρτητο πλέον βασίλειο σχηματίστηχε ένα μείγ­μα πολιτισμού. Οι ναοί της ελλη­νικής πόλης Αϊχανούμ έχουν τοπικό σχέδιο. Αλλά το ιερό άγαλμα έχει την ελληνική μορφή του Δία. Ο γιός του Ευθύδημου, ο Δημήτριος , ρίχτηκε στην κατάκτηση της Ινδίας και έφθασε μέχρι το Πεντζάμπ όπου εκαθίδρυσε μια Ελληνική εξουσία με πολύ μεγαλύτερη διάρκεια από εκείνη του Αλέξανδρου. Στο κέντρο του Ουζμπεκιστάν και τα βόρεια της Ινδίας ίδρυσε μια πραγματική κεντροασιατική αυτοκρατορία.

ΙΝΔΟΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Τα νομίσματα δείχνουν τους δεσμούς των βασιλέων της Βα­κτριανής με τον ελληνισμό της Δύσης. Οι παραδόσεις είναι συ­χνά γραμμένες στα ελληνικά χαι τα βραχμανικά , Πολιτισμός ινδο-ελληνικός…

Τελικώς, οι Τοκαριανοί/Γιουεχτσί εγκαθίστανται στην κε­ντρική και ανατολική Βακτρια­νή, όπου ιδρύουν την αυτοκρα­τορία Κουτσάν στην αυγή της εποχής μας. Σκύθες εγκαθίστα­νται περισσότερο προς τα δυτι­κά Αλλά αυτοί είναι μια άλλη ιστορία. Κλείνουν ένα κεφάλαιο της ανακάλυψης του αρχαίου κόσμου, που οφείλεται σε μια μικρή ομάδα απομονωμένων Ελ­λήνων, οι οποίοι χωρίς αμφιβο­λία δεν ήταν κατώτεροι των άλ­λων, αλλά έμειναν πιστοί στον πολιτισμό τους και στην τέχνη τους, που εξάπλωσαν με γερά θεμέλια, όπου πήγαν.

Related posts:

• Αποχώρησε ο Μέγας Αλέξανδρος από το Τσάλεντζ Καπ γυναικών, λόγω σκοπιανών προκλήσεων
• «Ο Μέγας Αλέξανδρος ήταν Έλληνας. Πάει, τελείωσε»
• "Η οργάνωση της Μακεδονίας κατά την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου" του Μ. Β. Χατζόπουλου