Άδα της Καρίας – η θετή μητέρα του Μέγα Αλέξανδρου

in Alexander the Great, Ancient Macedonian History, Archaeology / by D-Mak / on August 25, 2010 at 6:17 am /

Καλοκαίρι 334 π.Χ.

Στρατόπεδο του Μεγάλου Αλέξανδρου

Της Στέλλας Γαλανοπούλου

Μετά την κραταιά νίκη σιον Γρανικό, παραδίδονται σιον Αλέξανδρο οι Σάρδεις και αρχίζει η απελευθέρωση των υπόδουλων ελληνικών πόλεων της Ιωνίας από τους Πέρσες.

Η ‘Εφεσος και η Πριήνη, μετά από διαπραγματεύσεις, τον δέχονται ειρηνικά. Η Μίλητος πολιορκείται και κυριεύεται. Ο Αλέξανδρος βαδίζει προς την Αλικαρνασσό, που διαθέτει ισχυρή περσική φρουρά.

Στρατοπεδεύει στο Άλιντα. Εκεί τον προϋπάντησε η Αδα, χήρα του σατράπη της Καρίας Ιδριέως και αδελφή του περίφημου Μαυσώλου.

Μετά τον θάνατο του Ιδριέως, το 337 π Χ, η Άδα, αν και νόμιμη διάδοχος σύμφωνα με τα έθιμα της Καρίας, χάνει την εξουσία, που σφετερίζεται ο άλλος αδελφός της, ο Πιξώδωρος, κι όταν κι αυτός πεθαίνει, ο Μέγας Βασιλέας διορίζει ως σατράπη τον Ορονιοβάτη, υποχείριο των περσικών συμφερόντων.

Η Αδα παρέδωσε την πόλη στον Μακεδόνα βασιλέα και ζήτησε τη βοήθειά του. Ονόμασε τον Αλέξανδρο γιο της. Kαι εκείνος «το όνομα του παιδός ουκ απηξίωσεν», αλλά μάλλον ανταποκρίθηκε με τρυφερότητα σπς μητρικές φροντίδες της.

Μετά την επίπονη πολιορκία και κατάληψη της Αλικαρνασσού, ο Αλέξανδρος αποκαθιστά τη μητέρα του Άδα στη σατραπεία.

Η Αδα, «ην εποιήσατο μητέρα και Καρίας βασίλισσαν απέδειξεν» κατά τη διάρκεια της πολιορκίας, όπως μας πληροφορεί ο Πλούταρχος, έστελνε κάθε μέρα πολλά φαγητά και γλυκίσματα στον Αλέξανδρο. Στο τέλος του έστειλε και τους καλύτερους μαγείρους και αρτοποιούς της.

Είδε κι έπαθε ο Αλέξανδρος, 23 χρόνων τότε, να πείσει τη «μαμά» πως από παιδί είχε συνηθίσει σε αυστηρή εγκράτεια. «Ην δε και γαστρός εγκρατέστατα παρατηρεί ο Πλούταρχος.

Βακτρία. Πέρα από τις Κασπίες Πύλες, Καλοκαίρι ταυ 330 π.Χ.

Τα vέα του θανάτου της θετής μητέρας του Αδας πρόλαβαν τον Αλέξανδρο στη Βακτρία και τον λύπησαν πολύ.

Ο θετός γιος της βασίλισσας της Καρίας όμως βρισκόταν πολύ μακριά.

Βασιλιάς της Ασίας τώρα πια. είχε κυριεύσει, μετά την περιφανή του νίκη στα Γαυγάμηλα, τη μία μετά την άλλη τις πρωτεύουσες του μεγάλου Πέρση μονάρχη.

Η Βαβυλώνα, τα Σούσα, η Περσέπολις, οι Πασαργάδες, τα Εκβάτανα, με όλο τον αμύθητο πλούτο της δυναστείας των Αχαιμενιδών, βρίσκονταν στην κατοχή του. Ο μεγάλος του αντίπαλος, ο Δαρείος, ήταν ήδη νεκρός. Η εκδικητική εκστρατεία του «κοινού των Ελλήνων» είχε τυπικά φθάσει στο αίσιο τέλος της.

Ο Αλέξανδρος άρχιζε τώρα τη δική του προσωπική εκστρατεία με το όραμα του «κοσμοκράτορα». (Η Βακτρία σήμερα βρίσκεται (πα βόρεια του Αφγανιστάν, στα σύνορα του με το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν).

Καλοκαίρι του 1989. Αλικαρνασσός (Σημερινό Bodrum)

Στην είσοδο του Bodrum γίνονται νέα έργα στο οδόστρωμα. To Bodrum είναι τουριστικό λιμάνι – είσοδος της Τουρκίας απέναντι από την Κω. Το όνομά του στην αρχαιότητα μας είναι γνωστό ως Αλικαρνασσός. Υπήρξε η πατρίδα του μεγάλου ιστορικού Ηροδότου και ιδρύθηκε τον 11ο π.Χ. αιώνα από Δωριείς που ήρθαν από την Πελοπόννησο, συγκεκριμένα την Τροιζήνα. θεωρήθηκε όμως πόλη ιωνική και τον 4ον αιώνα, καθώς βρισκόταν σια εδάφη της Καρίας, έγινε η πρωτεύουσα του βασιλείου του περίφημου Καρικής καταγωγής Μαυσώλου.

Κατά την εκσκαφή του παλαιού οδοστρώματος, λοιπόν, ανακαλύπτεται μία σαρκοφάγος με σκελετό γυναίκας και «βασιλικά» κτερίσματα. Την ονόμασαν «Πριγκίπισσα».

Το κρανίο της στάλθηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, στο ειδικό ερευνητικό κέντρο «Τέχνη στην Ιατρική Επιστήμη». Σε αυτό το κέντρο έγινε αποκατάσταση των φυσιογνωμικών χαρακτηριστικών της νεκρής. Χρησιμοποιώντας υπολογιστές, ιατροδικαστικά δεδομένα, ακτινογραφίες, αξονικές τομογραφίες, ο δρ Richard Neave και η ομάδα του, σε συνεργασία με το Αρχαιολογικό Μουσείο του Μάντσεστερ, έφτιαξαν το πρόπλασμα της γυναίκας.

Το «ζωντανό» πια πρόσωπο της νεκρής και το στυλ του χτενίσματός της οδήγησαν σε μιαν εντυπωσιακή αποκάλυψη. Στη σαρκοφάγο είχε βρεθεί ένα στεφάνι από αχάτη. Η «πριγκίπισσα» τύλιγε τα μαλλιά της γύρω από το στεφάνι αυτό και τα συγκρατούσε με ένα διχτάκι, τον άσσακο. Στην Πριήνη τον περασμένο αιώνα βρέθηκε η προτομή της Αδας, βασίλισσας της Αλικαρνασσού και πάσης Καρίας, με αυτό το χαρακτηριστικό χτένισμα. Η προτομή και το «πρόσωπο» από πολυουρεθάνη του Μάντσεστερ είχαν μιαν ιδιάζουσα ομοιότητα.

Ετσι έγινε αποδεκτό (προς το παρόν τουλάχιστον) πως η σαρκοφάγος που βρέθηκε ήταν αυτή όπου είχε ταφεί η Αδα.

14 Σεπτεμβρίου 1996. Αλικαρνασσός

Τρία χρόνια και τρεις μήνες με «καταδιώκει» η μορφή της Αδας από βιβλία και διαφημιστικά φυλλάδια. Σήμερα, φθάνοντας στην πόλη της με τους φίλους του Art Institute of Chicago, θα επισκεφθούμε την Αίθουσά της, στον υψηλότερο πύργο του Κάστρου των Ιωαννιτών Ιπποτών. Λέγεται Πύργος του Πελέκεως. Το Κάστρο χιίστηκε από τους Ιωαννίτες Ιππότες (1404-1415 μ.Χ.) στα ερείπια του ανακτόρου του Μαυσώλου πάνω στο νησάκι Ζεφυρία. Μόλις άνοιξε η θύρα, κατάφερα να εισχωρήσω πρώτη στη δροσερή μισοσκότεινη αίθουσα, που μοιάζει με «μακεδονικό» τάφο. Στον προθάλαμο κρέμονται στους τοίχους πινακίδες που εξισιστορούν τη ζωή σιην Καρία τον 4ο π.Χ. αιώνα και μιλούν για την ένδοξη δυναστεία του Μαυσώλου.

Την ιστορία της Αδας την ξέρω. Εκείνο που θέλω να δω είναι το πρόσωπό της. Να ‘την, στέκεται σαν κέρινη κούκλα μέσα σιη γυάλινη προθήκη. Εχει μέτριο ανάσιημα, 1,62 μ., δεν είναι όμορφη, έχει αρχίσει να γερνάει. Ο πέπλος που φοράει είναι φτιαγμένος από ακατέργασιη μέταξα και πάνω του είναι ραμμένα χρυσά στολίδια και μικρές γαλάζιες χάντρες. Η Αδα, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του δρος Whittakers, πρέπει να ήταν 44-50 ετών όταν πέθανε από εγκεφαλική αιμορραγία ή καρδιακή προσβολή. Επίσης μαθαίνουμε πως πρέπει να έγινε μητέρα τουλάχιστον δύο φορές.

Η σαρκοφάγος της είναι λιτή. Μέσα σε αυτήν αντικρίζω τον σκελετό της νεκρής, το κρανίο με την τέλεια οδοντοσιοιχία και τα μικροσκοπικά λείψανα του άτοχου αρουραίου που χώθηκε (τις οίδε) στη σαρκοφάγο της Αδας και τη συντρόφευοε στον αιώνιο ύπνο της.

Να η οινοχόη, τα κοσμήματά της (περιδέραια, δαχτυλίδια. βραχιόλια) σε μικρές προθήκες με χαμηλό φωτισμό.

Σταματώ πιο πολύ στο εξαίσιο χρυσό σιεφάνι από λουλούδια, καρπούς και

φύλλο μυρτιάς – η σαρκοφάγος διατήρησε αλώβητη την ασύγκριτη ομορφιά του για 2.319 χρόνια. Η ομοιότητά του με το σιεφάνι που βρέθηκε σιη Βεργίνα, στον προθάλαμο με τη γυναικεία λάρνακα του τάφου του Φιλίππου του Β”, είναι ενιυπωοιακή.

Να το θεωρήσω, «ποιητική αδεία» ξέροντας τη γενναιοδωρία του Αλεξάνδρου, σαν δώρο βασιλικό του μακεδόνα γιου σιη θετή μητέρα του, την οποία συνόδευσε πέρα από τον τάφο; Πισοπατώντας αργά – αργά αποχαιρετώ την Αδα – με ατενίζει με το «αληθινό της» πρόσωπο μέσα από την αχλύ 25 σχεδόν αιώνων Ιστορίας.

Πηγή: To Βήμα, 4 Μαϊου 1997