Το Σχίσμα του 1054
Συχνά από διάφορους εκκλησιαστικούς παράγοντες και φορείς τίθεται και επανατίθεται θέμα επανενώσεως των δύο Εκκλησιών. δηλαδή της Καθολικής και της Ορθόδοξης Ανατολικής. Μόνο που σήμερα οι Εκκλησίες δεν είναι δύο. Από την Καθολική αποσχίσθηκαν οι Διαμαρτυρόμενοι με τις ποικίλες αποκλίσεις τους και η Ανατολική, παρά την επίταση ομοδοξίας. έχει πολλές αντιθέσεις, που δεν μαίνεται να συγκλίνουν σε μια κοίτη. Οι λόγοι δεν είναι πάντα θρησκευτικοί. Από την άλλη. η λεγόμενη ενότητα δεν υπήρξε ποτέ στο παρελθόν σι βαθμό τέτοιο. ώστε να χαρακτηρίζεται ως πραγματική ενότητα. Απλώς, μέχρι το οριστικό Σχίσμα του 1054. μεταξύ τον δύο Εκκλησιών Ρώμης και Κων/πόλεως υπήρξε ένα moratorium, που ανετρέπετο. όταν παρουσιάζονταν κάποιες πολιτικές οξύνσεως.
Αλλωστε αυτό που ονομάζουμε «Σχίσμα» δεν είναι παρά το τελευταίο και πιο μακρό σε διάρκεια χρόνου σχίσμα των δύο Εκκλησιών. Προηγήθηκαν άλλες δύο φάσεις. Η πρώτη είναι η περίοδος 482- 519. που προέκυψε εξαιτίας του «Ενωτικού», που εξέδωκε ο αυτοκράτωρ Ζήνων, με συναίνεση του Πατριάρχη, και με το οποίο έκανε μερικές υποχωρήσεις προς τους Μονοφυσίτες. πράγμα που προκάλεσε την αντίδραση του πάπα Φήλικου Β’. Ο Ιουστίνος Β’ πέτυχε τη θρησκευτική ένωση το 519 αλλά με ταπεινωτικούς για την Κων/πόλη όρους. Τα πράγματα αρχίζουν να παίρνουν οξύτερη μορφή, όταν μετά τη στροφή των παπών προς τους Φράγκους, αρχίζουν στον παπικό θρόνο ν’ ανέρχονται Γερμανοί κληρικοί που ήταν τελείως αντίθετοι με το πνεύμα των αρχαίων εκκλησιών. Η αντίθεση αυτή εκδηλώθηκε πιο έντονα στην περίοδο της Εικονομαχίας (οι πάπες αντέδρασαν στην εικονομαχική πολιτική των Ισαύρων. με αποτέλεσμα ο λέων Γ ν’ αποσπάσει από την παπική Εκκλησία τις ελλαδικές περιοχές), κυρίως όμως η αντίθεση κορυφώθηκε με σαφείς πολιτικές ενδείξεις όταν στο θρόνο της Κων/πόλεως ανέβηκε ο Φώτιος, η κορυφαία πνευματική φυσιογνωμία που ανέδειξε το Βυζάντιο. Η δεύτερη αυτή φάση κράτησε 150 χρόνια (730-880).
Αφορμή για το Σχίσμα έδωσε η προσπάθεια του πάπα Λέοντα Η (1043- 1049) να επεκτείνει την επιρροή του στη λομβαρδική και τη βυζαντινή νότια Ιταλία. Στο σχέδιο αυτό αντιτάχθηκε ο μαχητικός και αυταρχικός Πατριάρχης Μιχαήλ Κηρουλάριος (1043-1058). που με το δυναμισμό του εσκίαζε τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Η’ (1042-1055). Αυτός ανέβασε στο θρόνο 3 αυτοκράτορες, προς έναν μάλιστα έλεγε απροκάλυπτα τη βυζαντινή παροιμία: “Εώ(=εγω) σ’ έκτισα. φούρνε, εώ ίνα σε γκρεμίσω“.
Όπως βλέπουμε. το δογματικό ζήτημα ήταν πρόσχημα κι έκρυβε τις επεκτατικές βλέψεις τη; Ρώμης, που εντονότερα θα εκδηλωθούν έναν αιώνα αργότερα με τις σταυροφορίες. Αφορμή για το Σχίσμα έδωσε η προσπάθεια του πάπα Λέοντα Η (1043- 1049) να επεκτείνει την επιρροή του στη λομβαρδική και τη βυζαντινή νότια Ιταλία. Στο σχέδιο αυτό αντιτάχθηκε ο μαχητικός και αυταρχικός Πατριάρχης Μιχαήλ Κηρουλάριος (1043-1058). που με το δυναμισμό του εσκίαζε τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Η’ (1042-1055). Αυτός ανέβασε στο θρόνο 3 αυτοκράτορες, προς έναν μάλιστα έλεγε απροκάλυπτα τη βυζαντινή παροιμία: “Εώ(=εγω) σ’ έκτισα. φούρνε, εώ ίνα σε γκρεμίσω“.
Για να εξομαλυνθούν οι διαφορές ήλθε στην Πόλη σαν «αποκρισάριος» του πάπα ο καρδινάλιος Humbert (=Ουμβέρτος). Ηταν το ίδιο δυναμικός και αδιάλλακτος με τον Κηρουλάριο. Έτσι με την αδιαλλαξία του όξυνε την κατάσταση κι έξυσε παλιές πληγές. Δεν αναγνώρισε στον Κηρουλάριο το προβάδισμα στην ιεραρχία και. τέλος, χωρίς να συμβουλευθεί τον πάπα (ο Λέων Θ’ εν τω μεταξύ είχε πεθάνει) συνέταξε ανάθεμα κατά του Κηρουλαρίου και το άφησε πάνω στην Αγία Τράπεζα της Αγίας Σοφίας. Ο Κηρουλάριος με τη σειρά του κάλεσε Σύνοδο και αναθεμάτισε τον Humbert. Ο νέος πάπας, αντί να αμβλύνει την κατάσταση, έκοψε κάθε σχέση με το Βυζάντιο κι έτσι το Σχίσμα έγινε οριστικό. Έγινε μια προσπάθεια να αρθεί επί Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγου (1261-1282) στη Σύνοδο της Λυώνος (1274) με την υποταγή της Ανατολικής Εκκλησίας στη Δυτική έναντι παροχής πολιτικής βοήθειας. Η θρησκευτική πολιτική του Μιχαήλ ανατράπηκε από το γιο και διάδοχο του Ανδρόνικο Β’. Τυπικά το Σχίσμα αίρεται με τη Σύνοδο Φερράρας-Φλωρεντίας (1439) αλλά η άρση κράτησε μέχρι της επιστροφή τής ελληνικής αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη. Έκτοτε το Σχίσμα παραμένει μέχρι σήμερα. Ιστορικοί και άλλοι βαθύτεροι λόγοι δεν επιτρέπουν την ένωση. Εκείνο που μπορεί μελλοντικά να επιτευχθεί είναι μια ομαλοποίηση των σχέσεων μέσα ο’ ένα πνεύμα συναδελφώσεως. Να εγκαταλειφθούν οι άσκοπες περί πρωτείων τριβές και όλες οι Εκκλησίες να συμβιώσουν κρατώνοντας την ιδιαιτερότητα που τους έδωσε ο ιστορικός χρόνος.
Η ανάγκη τη; συμβιώσεως φαίνεται από τις συνέπειες που είχε εκείνη την εποχή το Σχίσμα. Και οι συνέπειες ήταν σοβαρές και πολλές: α) Έβλαψε θρησκευτικά και τις δύο Εκκλησίες γιατί το περί αγάπης και ειρήνης κήρυγμα του Ναζωραίου κάπου ή κάπως ελησμονήθη. β) Ευνόησε την επικράτηση των Νορμανδών στη Ν. Ιταλία και Σικελία και την εκδίωξη των Βυζαντινών, γ) Εξέθρεψε τα κατακτητικά σχέδια των Σταυροφόρων. δ) Η θρησκευτική αδιαλλαξία έκανε τη Δύση να βλέπει με αδιαφορία τις συμφορές της Ανατολικής Αυτοκρατορίας, ε) Καλλιέργησε το μίσος στις ψυχές των ανθρώπων και πάνω στο μίσος αυτό θα προσκρούσει κάθε ενωτική απόπειρα. στ) Οι Οθωμανοί εκμεταλλεύτηκαν το μίσος αυτό. το υπεδαύλιζαν επιτηδείως έτσι που ν’ αποτραπεί κάθε απόπειρα προσεγγίσεως ανάμεσα στις δύο Εκκλησίες, πράγμα που ευκόλυνε την κυριαρχία τους στο χώρο τη; βαλκανικής επί αιώνες.
Τα αποτελέσματα του Σχίσματος είναι ορατά μέχρι της δικής μας εποχής. Ο ορθόδοξος κόσμος βλέπει με καχυποψία την πολιτική του Βατικανού, το δε Βατικανό δεν κάνει τις ενέργειες που πρέπει να εξαλειφθούν οι ανησυχίες αυτές. Το θέμα. για παράδειγμα της Ουνίας. είναι ένα σημείο τριβής που μπορεί να λείψει με έναν έντιμο διακανονισμό.
Latest posts by D-Mak (see all)
- Greek Ministry of Culture: Archaeological Excavations And Historical Facts about Philip II’s Tomb - July 22, 2015
- Former FYROM’s Interior Minister L. Frckovski : “Drop the Dilemma, We live in Dictatorship” - February 2, 2015
- Γιατί η Ολυμπιάδα δεν είναι η ένοικος του ταφικού μνημείου της Αμφίπολης - September 11, 2014
RECENT COMMENTS