Αρχαιολογικές άρες μάρες κουκουνάρες

Του Μ. Α. Τιβεριου

ΟI ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ της κυρίας Λιάνας Σουβαλτζή στην όαση Σίβα απασχόλησαν τον τελευταίο καιρό επανειλημμένο τα μέσα μαζικής ενημέ­ρωσης και αυτό σημαίνει μεγάλο τμή­μα του ελληνικού λαού. Συγχρόνως όμως τα όσα διαδραματίστηκαν με α­φορμή τις ελληνικές αυτές αρχαιολο­γικές δραστηριότητες στην αλλοδαπή έδειξαν, για μία ακόμη φορά, ότι ε­μείς οι Έλληνες συχνά αντιδρούμε σπασμωδικά, χωρίς να πολυσκεπτόμαστε. παρασυρμένοι από συναισθή­ματα, εθνικές ανασφάλειες, παλιά ε­θνικά μεγαλεία, άγνοια κ.ά.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγμαια α­πό την αρχή. Το αιγυπτιακό κράτος, μέσα στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του, έχει δώσει άδεια στην κυρία Σουλβατζή, κάτοχο πτυχίου Ιστορικο-αρχαιολογικού Τμήματος ελληνικού πανεπιστημίου, να διεξάγει ανασκα­φές στην όαση Σίβα. Και επ’ αυτού ουδέν σχόλιον.

Πριν από λίγο καιρό η ελληνίδα αυτή εξερευνήτρια ανήγγειλε με εμ­φανή εθνική έπαρση, για δεύτερη φορά μέσα σε πέντε περίπου χρόνια των ανασκαφικών της εργασιών, ότι αυτήν όρισε η θεά Τύχη για να φέρει στο φως τον τάφο μιας από τις μεγα­λύτερες προσωπικότητες που έζησαν ποτέ στον πλανήτη μας, του μακεδό­να κοσμοκράτορα Αλέξανδρου. Και ασφαλώς η πιθανή ανεύρεση του τά­φου ενός τόσο σημαίνοντος προσώ­που φιλικό ήταν να προκαλέσει το ενδιαφέρον όχι μόνον της ελληνικής και αιγυπτιακής κοινής γνώμης, αλλά και της παγκόσμιας, παρ’ όλο που ό­λες οι αχαϊκές αρχαίες γραπτές μαρ­τυρίες ρητά αναφέρουν ότι ο Αλέξαν­δρος δεν είχε ταφεί στην όαση Σίβα αλλά στην Αλεξάνδρεια και για ένα μικρό χρονικό διάστημα πιθανόν και στη Μέμφιδα. Στην Ελλάδα ειδικότε­ρα, επειδή η αρχαιολογία χρήσιμο ποιείται κατά καιρούς και για να… καμουφλάρεται η κακή και κάποτε και αλλοπρόσαλλη εξωτερική πολιτι­κή μας, το όλον θέμα πήρε μεγάλες διαστάσεις. Πολύ περισσότερο μάλι­στα από τη στιγμή που μερικοί αρμό­διοι (;) σκάρωσαν και το παραμύθι ό­τι Σκοπιανοί σπεύδουν στην όαση Σί­βα για να.. προσκυνήσουν το σώμα του νεκρού μακεδόνα στρατηλάτη.

Έτσι το υπουργείο Πολιτισμού, υ­πό πίεση, στέλνει στη μακρινή έρημο αντιπροσωπεία ειδικών, (θα ήταν κα­λύτερο αν η παρουσία των τελευταί­ων ήταν εντελώς διακριτική, οπό τη στιγμή μάλιστα που δεν είχε εξασφα­λιστεί η συνεργασία της ανασκαφέως). Επιπλέον, κρατικοί φορείς, δη­μοτικοί άρχοντες, σύλλογοι και μεμονομένα άτομα σπεύδουν να ενισχύ­σουν οικονομικά και ηθικά το πα­τριωτικό έργο της κυρίας Σουβαλτζή στην ξενιτιά. Ορισμένοι μάλιστα εκ­δηλώνουν φανερά τη δυσαρέσκειά τους προς τους αρχαιολόγους εκεί­νους που τόλμησαν, από… φθόνο και ζήλεια, να αμφισβητήσουν το εύρημα της εθνικής εξερευνήτριας.

Πολλοί είναι οι λόγοι που συνετέ­λεσαν στο να συμβούν τα παραπάνω αλλόκοτα γεγονότα. Ενας από αυ­τούς είναι και η λαθεμένη άποψη που έχει ο πολύς κόσμος, και όχι μόνον, για το τι είναι αρχαιολογία. Πολλοί πιστεύουν ότι αρχαιολόγος είναι ένα ονειροπόλο άτομο που καταγίνεται με την ανεύρεση αρχαίων. Και όσο πιο σημαντικά είναι αυτά τόσο πιο σπουδαίος είναι και ο ευρετής τους.

Ετσι, για να είναι κανείς καλός αρ­χαιολόγος πάνω απ’ όλα χρειάζονται να έχει τύχη και επομένως, αν η κυ­ρία Σουβαλτζή είναι τυχερή, θο βρει τον τάφο του Μεγαλέξανδρου, κό­ντρα σε όσα λένε οι φθονεροί συνά­δελφοι της, ακόμη και στη… ζού­γκλα. Πού να σκεφθεί ο… παντογνώ­στης Έλληνας ότι πολλοί από αυτούς που είχαν ως σήμερα την τύχη να βρουν σημαντικές αρχαιότητες, ανάμεσα τούς ψαράδες, εργάτες, γεωρ­γοί κ.ά., δεν είχαν ιδέα από αρχαιο­λογία. Γι’ αυτόν όποιος, με ή χωρίς ά­δεια, βρίσκει αρχαία είναι αρχαιολό­γος. Σιη Νάξο π.χ. τους αρχαιοκάπηλους τούς αποκαλούν αρχαιολόγους. Είναι γεγονός ότι σιη λαθεμένη ει­κόνα που έχει ο πολύς κόσμος για το τι είναι αρχαιολογία έχουν συμβάλει και αρχαιολόγοι οι οποίοι, αντί να ασχολούνται π.χ. με τη μελέτη και δη­μοσίευση των αρχαίων υλικών λειψάνων που ήδη έχουν βρει, συνεχώς κα­ταγίνονται με in γοητευτική αναζήτη­ση… νέων θησαυρών. Ετσι αδίστακτα χρησιμοποιούν ακόμη και μπουλντό­ζες – αλήθεια, πότε θα απαγορεύσει το αρμόδιο υπουργείο την αλόγιστη χρήση εσκαφικών μηχανημάτων τουλάχιστον στις συστηματικές ανα­σκαφές – για να έχουν πιo γρήγορα και πιο οικονομικά ευρήματα, χω­ρίς να υπολογίζουν τη ζημία που κά­νουν στην επιστήμη της Αρχαιολο­γίας.

Αλλά οι ανασκαφικές δραστηριότητες της κυρίας Σουβαλτζή στην Αί­γυπτο είχαν και άλλες επιπτώσεις. Ε­γιναν αφορμή να συνειδητοποιήσου­με ξανά ότι, παραμονές του 2000 μ.Χ., δεν διαθέτουμε κάποιον επιστη­μονικό φορέα που να ασχολείται με αρχαιολογικές έρευνες στην αλλοδα­πή και μάλιστα σε μέρη όπου πρώτοι «οι αρχαίοι ημών πρόγονοι έφεραν τον πολιτισμό», όπως λέμε με υπερη­φάνεια σε επετειακούς πανηγυρικούς και όχι μόνον. Προ καιρού είχαμε α­κούσει π.χ. για ίδρυση στη Ρώμη ενός Αρχαιολογικού Ινστιτούτου με σκοπό, ανάμεσα στα άλλα, τη διεξαγωγή μιας ανασκαφής στη Μεγάλη Ελλά­δα, αλλά το όλον θέμα, ένεκα της γνωστής νεοελληνικής… μιζέριας, δεν προχώρησε, ενώ ανάλογα σχέδια έχουν προταθεί και από ορισμένα Τμήματα Ιστορίας και Αρχαιολογίας των πανεπιστημίων μας.

Χωρίς αμφιβολία τέτοιες προσπά­θειες, αν ευοδωθούν, θα είναι πολ­λαπλά ωφέλιμες για τον Ελληνισμό και αξίζουν κάθε υποστήριξη. Ωστό­σο, αν θέλουμε να είμαστε σοβαροί, πρέπει πρώτα να κάνουμε ανάλογα ι­δρύματα στη χώρα μας και μπά να σχεδιάζουμε την… εξαγωγή τους. Για να γίνω πιο σαφής, αξιοπρεπή αρ­χαιολογική βιβλιοθήκη στo εξωτερι­κό, κάτι απαραίτητο για ένα ερευνη­τικό κέντρο, όταν μια τέτοια βιβλιο­θήκη δεν διαθέτει σήμερα καμιά υπη­ρεσία του ελληνικού κράτους συμπε­ριλαμβανομένων και των πανεπιστη­μίων μας; Εκτός αν πούμε ότι εμείς δεν θέλουμε βιβλία παρά μόνον… μπουλντόζες. Φτιάξε πρώτα τα του οίκου σου και μετά μπορείς να δραστηριοποιηθείς αξιοπρεπώς και έξω από αυτόν.

Γνωρίζει π.χ. το υπουργείο Μακε­δονίας – Θράκης σα σε ολόκληρο τον χώρο ευθύνης του τη μόνη, κάπως υ­ποφερτή, βιβλιοθήκη σχετική με τα αρχαιολογικά θέματα του ευαίσθη­του βορειοελλαδικού χώρου την δια­θέτει το ΑΠΘ, αλλά και αυτή έχει με­γάλα κενά; Αν ναι, τότε γιατί δεν δί­νονται χρήματα για να καλυφθούν οι ελλείψεις αυτές και προτιμάται π.χ. η ενίσχυση βιβλιοθηκών που πρόκειται να γίνουν και μάλιστα σε απόμερα μέρη; Εκεί πόσοι θα χρησιμοποιούν τα βιβλία; Γνωρίζει η πρυτανεία του ΑΠΘ ότι η βιβλιοθήκη αυτή, η τόσο χρήσιμη όχι μόνο για τους φοιτητές μας αλλά και για όλους τους αρχαιο­λόγους και ιστορικούς που εργάζο­νται στον πολύπαθο αυτόν γεωγραφι­κό χώρο, κινδυνεύει να μη λειτουργεί τα απογεύματα, επειδή δεν βρίσκο­νται γύρω στις 500.000 δρχ. τον χρό­νο για να πληρωθούν οι μεταπτυχια­κοί φοιτητές που αναλαμβάνουν τη φύλαξή της;

Τέλος, θέλω κάτι να πω και για την επάνδρωση, με το αναγκαίο επιστη­μονικό δυναμικό, των αρχαιολογικών αυτών ιδρυμάτων στην αλλοδαπή, αν βέβαια ποτέ γίνουν. Έχω βάσιμες υ­ποψίες ότι αυτοί που θα σπεύσουν πρώτοι να καταλάβουν τις σχετικές θέσεις θα είναι οι λιγότερο κατάλλη­λοι, με κύρια προσόντα τους τις δια­συνδέσεις τους με διάφορα ορατά ή αόρατα κέντρα εξουσίας, την έντεχνη διάδοση παντού των δήθεν μοναδι­κών, λόγω… θείας φώτισης, γνώσεων και ικανοτήτων τους, την καπατσοσύνη τους κ.ά.

Αν όμως ο αρμόδιος υπουργός ζη­τήσει οι ενδιαφερόμενοι για τις θέσεις αυτές να του γνωστοποιήσουν α­νάμεσα στα άλλα και τις γραπτές – ε­πιστημονικές εργασίες τους συνοδευ­όμενες από τις κρίσεις της διεθνούς αρχαιολογικής κοινότητας. Γι’ αυτές, είναι πιθανόν οι λιγότερο αδίστακτοι από αυτούς τους… επιτήδειους να μη διαβούν τελικά το κατώφλι του υ­πουργείου του.

Ο κ. Μιχάλης Α Τιβέριος είναι κα­θηγητής της Κλασικής Αρχαίολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο θεσσαλονίκης.

 Πηγή: To Βήμα, 1995

Related posts:

• ΓΡΑΝΙΚΟΣ 334 π.Χ. - ΙΣΣΟΣ 333 π.Χ. - ΓΑΥΓΑΜΗΛΑ 331 π.Χ.
• Σκόπια: «Να δωρίσουμε το άγαλμα του Αλεξάνδρου στην Αθήνα»…
• Με οδηγό τα άστρα ψάχνουν τον τάφο του Μ. Αλεξάνδρου!

The following two tabs change content below.

• Bio
• Latest Posts

D-Mak

D-Mak currently studies History and Archaeology at the Aristotle University of Thessaloniki.

Latest posts by D-Mak (see all)

• Greek Ministry of Culture: Archaeological Excavations And Historical Facts about Philip II’s Tomb - July 22, 2015
• Former FYROM’s Interior Minister L. Frckovski : “Drop the Dilemma, We live in Dictatorship” - February 2, 2015
• Γιατί η Ολυμπιάδα δεν είναι η ένοικος του ταφικού μνημείου της Αμφίπολης - September 11, 2014