Νέο άνοιγμα της Ελλάδας στα Δυτικά Βαλκάνια

Περιοδεία Κοτζιά σε Σκόπια,Βελιγράδι ,Πρίστινα και Τίρανα στο τέλος Ιουνίου

in newspapers / by Stern / on June 14, 2015 at 3:31 pm /

του Σωτήρη Σιδέρη

Μια νέα προσπάθεια επαναπροσέγγισης της Ελλάδας με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, με στόχο τη δημιουργία καλύτερων προϋποθέσεων για επίλυση των διμερών προβλημάτων και ενίσχυση της σταθερότητας στην περιοχή, αρχίζει η ελληνική κυβέρνηση με περιοδεία του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά σε Σκόπια, Βελιγράδι, Πρίστινα και Τίρανα, στο τέλος Ιουνίου, ενώ την προσεχή Τετάρτη ή Πέμπτη θα μεταβεί για συνομιλίες στη Σόφια.

Η Ελλάδα έχει οξυμένα προβλήματα με την ΠΓΔΜ και την Αλβανία και οι προοπτικές είναι μάλλον αρνητικές παρά θετικές για την επίλυσή τους. Αυτό συνάγεται, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, από το γεγονός ότι τόσο τα Τίρανα, όσο και τα Σκόπια έχουν εγκλωβιστεί στην εθνικιστική τους ρητορική και έχοντας, κυρίως τα Τίρανα, τη στήριξη ή τουλάχιστον την ανοχή μεγάλων χωρών προκαλούν φόβους για νέες αλλαγές συνόρων και συνακόλουθα αποσταθεροποίησης.

Η ελληνική κυβέρνηση επιχειρεί στην παρούσα φάση με μια φιλοσοφία «λύσης –πακέτου», να φέρει τις δύο χώρες στο τραπέζι ενός ρεαλιστικού διαλόγου, ευελπιστώντας ότι θα δρομολογήσει θετικές εξελίξεις, αλλά τα πράγματα δεν είναι εύκολα δεδομένης της επιρροής που ασκούν άλλα κράτη στην Αλβανία και την ΠΓΔΜ.

Με τη Σόφια και το Βουκουρέστι -με τις οποίες εκκρεμεί και η τριμερής συνάντηση- υπάρχει μια σταθερή επικοινωνία και η τριμερής αναμένεται να βελτιώσει περαιτέρω το κλίμα στις σχέσεις των τριών χωρών. Με τη Βουλγαρία οι σχέσεις είναι καλές, υπάρχουν όμως πράγματα προς διασαφήνιση, καθώς η Σόφια έχει πολλαπλά επίπεδα σχέσεων και βλέψεων προς την ΠΓΔΜ, καθώς έχει διαθέσει χιλιάδες διαβατήρια σε Σλαβομακεδόνες τους οποίους ουσιαστικά θεωρεί πολίτες της.

Τα τελευταία δύο χρόνια, με πρωτοβουλίες της Γερμανίας και της Αυστρίας και τη συμμετοχή της Σλοβενίας και της Κροατίας, άρχισαν να πραγματοποιούνται υπουργικές συναντήσεις ή σύνοδοι κορυφής με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, στις οποίες ούτε η Ελλάδα, ούτε η Βουλγαρία, ούτε η Ρουμανία παίρνουν μέρος, γεγονός που «διχοτομεί» πολιτικά τα Βαλκάνια.

Στο πλαίσιο αυτό, η ελληνική κυβέρνηση επιχειρεί να επανέλθει στο βαλκανικό προσκήνιο, αλλά προς το παρόν τουλάχιστον και ενώ επιδιώκει να λύσει τα πολλά διμερή προβλήματα, κυρίως με την ΠΓΔΜ και την Αλβανία, δεν έχει δώσει κάποιες ενδείξεις πολιτικού σχεδιασμού για το πώς εννοεί τον ρόλο της Ελλάδας στην περιοχή. Ούτε φαίνεται να έχει κατά νου, πώς θα «συνενώσει» τα Βαλκάνια, ώστε η διαβαλκανική συνεργασία να αναπτυχθεί με τη συμμετοχή όλων των χωρών, δηλαδή να σταματήσει η πολιτική αποκλεισμού της Ελλάδας, της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας από τις διεργασίες ευρωπαϊκών χωρών και Δυτικών Βαλκανίων.

Υπό αυτό το πρίσμα, η περιοδεία του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά την τελευταία εβδομάδα του Ιουνίου στα Δυτικά Βαλκάνια, και τα αποτελέσματά της, έχει ιδιαίτερη πολιτική σημασία για την ελληνική εξωτερική πολιτική.

Η Αλβανία

Η περιοδεία του υπουργού Εξωτερικών αποτελεί, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, συνέχεια της περιοδείας του Ευάγγελου Βενιζέλου στα Δυτικά Βαλκάνια τον Φεβρουάριο του 2014 που δεν είχε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, καθώς τίποτα θετικό δεν προέκυψε στην συνέχεια, χωρίς αυτό να αποτελεί ευθύνη της Αθήνας.

Σε ομιλία του στην Οξφόρδη την περασμένη Τετάρτη, ο κ. Κοτζιάς ανακοίνωσε ότι για την Αλβανία, «σχεδιάζουμε να προτείνουμε στο άμεσο μέλλον μια λύση πακέτο σε όλα τα προβλήματα, που θα είναι ρεαλιστική, ελπιδοφόρα και συμφέρουσα και για τους δύο λαούς, μακριά από βαλκανικού τύπου εθνικισμούς και συμπεριφορές με τις οποίες παράγεται περισσότερη ιστορία από εκείνη που μπορεί να καταναλώσει η περιοχή».

Η λύση–πακέτο ήταν και η πρόταση του κ. Βενιζέλου και προέβλεπε μεταξύ άλλων, την άρση της εμπολέμου καταστάσεως, την κύρωση της συμφωνίας του 2009 για τις θαλάσσιες ζώνες, την αναγνώριση του Κοσόβου, θέματα σχετικά με την ελληνική μειονότητα κ.λπ.

Όσον αφορά τη συμφωνία του 2009, έγκριτες νομικές πηγές, τονίζουν ότι θα είναι λάθος για την Αθήνα να αρχίσει τις διαπραγματεύσεις από μηδενική βάση. Επισημαίνουν επίσης, ότι το πρόβλημα θα μπορούσε να επιλυθεί με ένα πρωτόκολλο, αν έχουν διαπιστωθεί παρεκκλίσεις ή λάθη, που μπορεί να επισυναφθεί στην υφιστάμενη συμφωνία, προκειμένου να μην υπάρχει η παραμικρή παρερμηνεία ως προς την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών. Μείζον θέμα θα αναδειχθεί και ο σεβασμός των δικαιωμάτων της ελληνικής μειονότητας που είναι παραμελημένη από την Αθήνα, ενώ η αντιμετώπιση του μεγαλοϊδεατισμού των Τιράνων είναι επίσης καίριας σημασίας για τις σχέσεις καλής γειτονίας.

Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με πληροφορίες, την περασμένη εβδομάδα τα Τίρανα ανέβαλαν επ’ αόριστον την κατάθεση προσφορών για έρευνες υδρογονανθράκων στο οικόπεδο 5, για το οποίο οι Αλβανοί διαμαρτύρονται ότι παραβιάζεται από την Ελλάδα. Διπλωματικές πηγές ανέφεραν ότι και η Ελλάδα έχει τροποποιήσει τις έρευνές της στο δικό της οικόπεδο, κάτι που προς το παρόν δεν έχει επιβεβαιωθεί επίσημα από την Αθήνα.

Επαφές για ΜΟΕ με τα Σκόπια

Την ερχόμενη εβδομάδα αναμένεται να μεταβεί στα Σκόπια ο πολιτικός διευθυντής του υπουργείου Εξωτερικών Π. Μαυροειδής προκειμένου να συζητήσει με το υπουργείο Εξωτερικών της ΠΓΔΜ τους καταλόγους των δύο χωρών για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Την περασμένη εβδομάδα η ΠΓΔΜ πρότεινε η λύση του προβλήματος της ονομασίας να είναι το τελευταίο κεφάλαιο των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, οι οποίες ζήτησε να αρχίσουν άμεσα, ώστε η λύση της ονομασίας να είναι η τελευταία υποχρέωση της ΠΓΔΜ πριν ενταχθεί στην Ε.Ε.

Η τακτική αυτή ίσχυσε στην περίπτωση της συνοριακής διένεξης Σλοβενίας -Κροατίας, ενώ έχει τεθεί ως όρος και στη Σερβία, ότι δηλαδή πριν ενταχθεί στην Ε.Ε. το Βελιγράδι, πρέπει να αναγνωρίσει πρώτα το Κόσοβο. Είναι αδύνατο η ελληνική κυβέρνηση να αποδεχθεί τέτοια πρόταση, ακόμη και αν πιεστεί. Την περασμένη Τετάρτη επιβεβαιώθηκε το χάσμα των πολιτικών δυνάμεων στα Σκόπια, καθώς έπειτα από δεκάωρη συνάντηση του Γκρούεφσκι και της αντιπολίτευσης στις Βρυξέλλες υπό τον Επίτροπο Γιοχάνες Χαν τίποτα θετικό δεν προέκυψε.

Αυτό σημαίνει ότι οι προσπάθειες για πτώση του Γκρούεφσκι θα συνεχιστούν μέχρι τέλους, αλλά αυτή η πολιτειακή δυσλειτουργία και η όξυνση των σχέσεων με τους Αλβανούς εντείνουν και το πρόβλημα αποσταθεροποίησης.

Καθημερινή