Η γραφειοκρατία της εποχής του Φιλίππου

in ancient macedonian cities, Ancient Macedonian History, Ancient Macedonian Kings, Archaeology, Greece / by Antiochos / on March 31, 2009 at 3:16 am /

Η γραφειοκρατία της εποχής του Φιλίππου
Η ανασκαφική έρευνα του ΑΠΘ στην αρχαία Πέλλα αποκαλύπτει ένα άριστα οργανωμένο Δημόσιο Αρχείο
Της Γιωτας Mυρτσιωτη

ΕΥΡΗΜΑΤΑ. Γραφειοκρατία και μάλιστα άριστα οργανωμένη, απαραίτητη για τη διοίκηση και την οικονομία ενός πρωτοποριακά συγκροτημένου για την εποχή του, εμπορικού και διοικητικού κέντρου του μακεδονικού βασιλείου, αποκαλύπτει η αρχαία Πέλλα. Το γραφειοκρατικό σύστημα της αρχαίας πρωτεύουσας αποκρυπτογραφεί το άριστα οργανωμένο Δημόσιο Αρχείο που έφερε στο φως η φετινή ανασκαφική έρευνα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στην αρχαία πόλη.

Αυτοτελές κτίριο

Εκατοντάδες σφραγίδες και σφραγίσματα από έγγραφα παπύρων που για πρώτη φορά απεικονίζουν την ίδια την Πέλλα σε γυναικεία μορφή, ένας χρυσός στατήρας, στυλογράφοι, μελανοδοχεία -ένα με την υπογραφή του Φιλίππου- και πρώτη ύλη για τη διακίνηση και την αποθήκευση των εγγράφων που βρέθηκαν σε αρχιτεκτονικό συγκρότημα της αρχαίας αγοράς, επιβεβαιώνουν την ύπαρξη Δημόσιου Αρχείου – ένα εξαιρετικής σημασίας εύρημα για την κατανόηση της σύνθετης δημόσιας διοίκησης του Βασιλείου και την οργάνωση του εμπορικού κέντρου της Πέλλας.

Στο Δημόσιο Αρχείο δεν αποθήκευαν μόνο τα επίσημα έγγραφα του μακεδονικού Βασιλείου, αξιωματούχων της επικράτειας, έγγραφα άλλων πόλεων και πολιταρχών της μακεδονικής πρωτεύουσας, αλλά έγραφαν, υπέγραφαν και σφράγιζαν τα μυστικά πολύτιμων εγγράφων πολιτικού ή οικονομικού περιεχομένου.

Tο Αρχείο, όπως εξηγεί ο επικεφαλής της έρευνας κ. Ιωάννης Μ. Ακαμάτης, καθηγητής αρχαιολογίας στο ΑΠΘ, λειτουργούσε σ’ ένα διώροφο κτίριο κάτω από το οποίο εντοπίστηκε εκτεταμένο νεκροταφείο της κλασικής εποχής (εποχής βασιλείας του Αρχέλαου και του Αμύντου) με παιδικές κυρίως ταφές που έφεραν στο φως πλούσια κτερίσματα.

Το διώροφο κτίριο κατασκευάστηκε στη νοτιοδυτική γωνιά της αρχαίας αγοράς στο κέντρο της πόλης, στον ύστερο 4ο αιώνα π.Χ. αλλά καταστράφηκε από σεισμό που μετέτρεψε την πόλη σε απέραντο ερειπιώνα στις αρχές του 1ου αιώνα π.Χ.

Από τις καταστροφές σώθηκαν μερικές εκατοντάδες πήλινα σφραγίσματα από έγγραφα παπύρων που έπεσαν στο περιστύλιο και στη νότια στοά από τον πάνω όροφο όπου ήταν αποθηκευμένα. Στους ίδιους χώρους βρέθηκαν αρκετά κομμάτια στυλογράφων, μεταλλικά και πήλινα μελανοδοχεία ένα από τα οποία φέρει την επιγραφή του Φιλίππου αλλά και μάζες καθαρού πηλού που χρησιμοποιούσαν την εποχή εκείνη όπως το σημερινό βουλοκέρι, για την κατασκευή των σφραγισμάτων.

Εργαστήρι κεραμικής

Πληροφορίες για την οικονομική δραστηριότητα στην ελληνιστική Πέλλα προσθέτει κι ένα ακόμη εύρημα που αποκάλυψε φέτος η προϊσταμένη της ΙΖ΄ ΕΠΚΑ κ. Μαρία Λιλιμπάκη – Ακαμάτη. Πρόκειται για ένα εργαστήρι κεραμικής (4ος π.Χ. αι.) μέσα στο οποίο διασώθηκαν μήτρες για την κατασκευή ανάγλυφων αγγείων, πολυτελή μελαμβαφή σκεύη, τμήματα ειδωλίων καθώς και αργυρά και χάλκινα νομίσματα.

Τα νέα ευρήματα θα ανακοινωθούν στο 22ο αρχαιολογικό συνέδριο για το ανασκαφικό έργο της Μακεδονίας και της Θράκης που αρχίζει την Πέμπτη στο ΑΠΘ.

Εικόνες σφραγίδων

Στα αποτυπώματα των σφραγίδων απεικονίζονται μορφές θεών, ανδρικές, γυναικείες και ζωικές μορφές, πορτρέτα, αλλά και τα σύμβολα του μακεδονικού βασιλείου (ρόπαλο και αστέρι). Ανάμεσά τους μία ομάδα με το αποτύπωμα της σφραγίδας των πολιταρχών της Πέλλας, με την επιγραφή ΠΕΛΛΗΣ ΠΟΛΙΤΑΡΧΩΝ, που απεικονίζει την προσωποποίηση της ίδιας της Πέλλας σε γυναικεία μορφή με τειχόμορφο στέμμα. Αλλα σφραγίσματα αποτυπώνουν την κεφαλή του Δία, με επιγραφή σφραγίδας των στρατηγών της Μακεδονίας, ορισμένα επιμελητών του Εμπορίου, άλλα των αρχόντων της Εδεσσας, της Ευρωπού και διαφόρων πόλεων. Σε πολλά επαναλαμβάνεται η μορφή μιας αγελάδας, που βόσκει στον τύπο των νομισματικών κοπών της Πέλλας. Στα νομίσματα, εξηγεί ο κ. Ακαμάτης, συνοδεύεται από την επιγραφή ΠΕΛ/ΛΗΣ, αλλά στη σειρά των σφραγισμάτων πάνω από το ζώο αποκαθίσταται με την επιγραφή: ΠΕΛΛΗΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ, που αποδεικνύει τη δημόσια οργάνωση του εμπορικού κέντρου της πόλης. Ταυτόχρονα, επισημαίνει την ευκαρπία του κάμπου της περιοχής και πιθανόν υποδηλώνει το παλιότερο όνομα της πόλης, ΒΟΥΝΟΜΟΣ και ΒΟΥΝΟΜΕΙΑ.

«Είναι προφανές πως στη γωνία της Αγοράς της Πέλλας έχουμε ένα οργανωμένο Αρχείο όπου δεν γινόταν μόνο αποθήκευση των εγγράφων αλλά τόσο η καταγραφή όσο και η σφράγισή τους», διευκρινίζει ο κ. Ακαμάτης. «Αυτό αποδεικνύεται και από τη σφραγίδα με τη μορφή κεφαλής Σατύρου, που χρησιμοποιήθηκε για τη σφράγιση από αξιωματούχους μέσα στο κτίριο αυτό σειράς εγγράφων, το περιεχόμενο των οποίων δεν σώθηκε, διατηρήθηκαν ωστόσο τα αποτυπώματα της σφραγίδας, τα σφραγίσματά τους, για την εξασφάλιση της μυστικότητας του περιεχομένου».

ΠΗΓΗ:KATHIMERINI