Το Ελληνικό Κράτος και οι Επιστροφές Κλεμμένων Αρχαιοτήτων

in Archaeology, Articles / by D-Mak / on June 27, 2009 at 6:11 am /

Η αρχαιοκαπηλία είναι μια εγκληματική πράξη, η οποία έχει ρίζες πού χάνονται στο βάθος τον αιώνων. Χώρες με πλούσια ιστορία, παράδοση και πολιτισμό όπως η Ελλάδα, κυριολεκτικά μαστίζονται από αυτό το φαινόμενο. Το Ελληνικό κράτος με την συνεργασία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας καταβάλει φιλότιμες προσπάθειες για την επιστροφή πίσω στην χώρα μας, πολύτιμων αρχαιολογικών ευρημάτων και σε αρκετές περιπτώσεις οι προσπάθειες έχουν καρποφορήσει.

Παραθέτουμε μια λίστα με αρχαίους θησαυρούς της Πολιτιστικής μας κληρονομιάς που επεστράφησαν στη χώρα μας.

- Η επανάκτηση από την Ελλάδα του Θησαυρού των Αηδονιών, μιας συλλογής πολύτιμων μυκηναϊκών αντικειμένων, κοσμημάτων και σφραγίδων εξαιρετικής τέχνης. Κατάλογος των αντικείμενων αυτών, τα οποία προήλθαν από λαθρανασκαφές στο μυκηναϊκό νεκροταφείο των Αηδονιών, κοντά στη Νεμέα, δημοσιεύτηκε σε κατάλογο δημοπρασίας με κείμενα του J.Η. Betts και πλούσια εικονογράφηση, στη Νέα Υόρκη το 1993.

Χρυσό Στεφάνι απο την Μακεδονία (Photo: Έθνος)

- Το χρυσό στεφάνι του 4ου αιώνα πΧ που ανακαλύφθηκε σε τάφο απο την περιοχή της Μακεδονίας. Το στεφάνι βρισκόταν στην συλλογή του Ιδρύματος Getty απο το 1993 . Μετά απο σχεδόν ένα χρόνο διαπραγματεύσεων με το Υπουργείο Πολιτισμού, το Ίδρυμα επέστρεψε το χρυσό στεφάνι στην Ελλάδα το 2007.

- Παράλληλα απο το ίδρυμα Getty επέστρεψαν:

(α) Το αρχαϊκό αναθηματικό ανάγλυφο της Θάσου, 6ου αιώνα π.Χ., το οποίο όπως επιβεβαιώνει η ΕΠΚΑ Καβάλας είχε κλαπεί από την αποθήκη των ανασκαφών της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής στη Θάσο και είχε παράνομα απομακρυνθεί από τη χώρα μας στις αρχές του 20ου αιώνα. Μετά από περιπλάνησή του σε διάφορες συλλογές αλλοδαπών, αποκτήθηκε από τον J.P.Getty, το 1955. Το 1995 η ελληνική πρεσβεία της Ουάσιγκτον ενημέρωσε το Υπουργείο Πολιτισμού οπότε άρχισε η διεκδίκηση της αρχαιότητας δια της διπλωματικής οδού.

(β) Η στήλη των κλασικών χρόνων (4ος αιώνας) από μαύρο πέτρωμα, φέρει εγχάρακτη παράσταση πολεμιστή και το όνομα ΑΘΑΝΙΑΣ και πρόκειται για τύπο στήλης που εμφανίζεται συχνά στη Βοιωτία, από το ίδιο εργαστήριο, όμοια με τις 8 στήλες που φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών.

- Το καλοκαίρι του 2008, μετά απο συμφωνία μεταξύ του Ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού και της γνωστής Αμερικανίδας συλλέκτριας Shelby White, επεστράφηκαν πίσω στην Ελλάδα:

(α) Ένας χάλκινος καλυκωτός κρατήρας. Χρονολογείται περί το 340 π.Χ., και σύμφωνα με Έλληνες αρχαιολόγους προέρχεται από την Πιερία, της Βόρειας Ελλάδας. Όπως ισχυρίζονται οι ειδικοί, το πιο πιθανόν είναι να βρέθηκε σε βασιλικό τάφο της περιοχής, με παράνομη ανασκαφή.
και

(β) Το άνω τμήμα επιτύμβιας στήλης, η οποία απεικονίζει έναν νέο και έναν πολεμιστή, και χρονολογείται στις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ.. Το κάτω μέρος της ίδιας επιτύμβιας στήλης βρέθηκε την δεκαετία του 1960, σε ιδιοκτησία ιδιώτη στο Πόρτο Ράφτη Αττικής, κατά τη διάρκεια ανασκαφής της Ελληνικής Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Το εύρημα σήμερα εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Βραυρώνος.

- Το αρχαίο επικήδειο δοχείο “Λήκυθος” που χρονολογείται από το 400 έως το 500 π.Χ. “ανήκε” προηγουμένως σε μια ιδιωτική συλλογή στη Βασιλεία της Ελβετίας. Επέστρεψε την άνοιξη του 2008 από την Ελβετία στην Ελλάδα μετά απο συμφωνία του Υπουργείου Πολιτισμού με τον Συλλέκτη.

- Έντονες ήταν και οι προσπάθειες του Υπουργείου Πολιτισμού για επαναπατρισμό 3 αρχαίων αντικειμένων τα οποία εκτίθενται στο Μichael Carlos Μuseum του Πανεπιστημίου Εmory της Ατλάντας στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Συγκεκριμένα:

(α) Ένα φυσικού μεγέθους μαρμάρινο άγαλμα της Τερψιχόρης (4ος-2ος π.Χ.) που φυλασσόταν σε στάνη στα Γιάννινα προτού φύγει στο εξωτερικό- αξίας τουλάχιστον 10 εκατ. δολαρίων.

(β) Έναν μνημειακού μεγέθους πίθο πιθανόν από τη Ρόδο (650-600 π.Χ.).

(γ) Μία ακέραια μινωική πήλινη λάρνακα (14ος αιώνα π.Χ.) με πλούσια γραπτή διακόσμηση (κυρίως θαλάσσια όντα) από την Κρήτη.

- Tο άγαλμα του Απόλλωνα Λυκείου που είχε κλαπεί από τη Γόρτυνα Κρήτης και άλλαζε χέρια εμπόρων τέχνης και συλλεκτών επανήλθε στο ελληνικό έδαφος μετά απο συντονισμένες προσπάθειες και την υπογραφή Διμερούς Συμφωνία περί Εισαγωγής, Διαμετακόμισης και Επαναπατρισμού Πολιτιστικών Αγαθών μεταξύ Ελλάδος και Ελβετίας.

Μετά από μνημόνιο συνεργασίας που υπογράφτηκε to 2011 μεταξύ του Ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού και του Μουσείου J. Paul Getty, το Διοικητικό Συμβούλιο του Μουσείου αποφάσισε τον επαναπατρισμό στην χώρα μας δύο πολύ σημαντικών αρχαιοτήτων. Πρόκειται για δύο τμήματα επιτύμβιου αναγλύφου και για μία ενεπίγραφη στήλη.

Πηγή: ΥΠ.ΠΟ

- Τα τμήματα του επιτύμβιου αναγλύφου (αρ. ευρ. Μουσείου Getty 73.ΑΑ.115) συνανήκουν με το θραύσμα αριθμ. 1168, το οποίο ανήκει στο Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου στην Αθήνα. Η ταύτιση των θραυσμάτων επισημάνθηκε ήδη το 1975. Στo επιτύμβιο απεικονίζονται δύο γυναικείες μορφές, η κυρία καθισμένη αριστερά και η δούλη εμπρός της που ακουμπά το δεξί της χέρι στο μάγουλο. Το έργο αποτελεί ένα εξαιρετικό δείγμα γλυπτικής αττικού εργαστηρίου. Το ανάγλυφο χρονολογείται στο τέλος του 5ου αι. π. Χ

Πηγή: ΥΠ.ΠΟ

- Η ενεπίγραφη στήλη (αρ. ευρ. Μουσείου Getty 79.ΑΑ.113), φέρει κείμενο και στις τρεις πλευρές της, την κύρια όψη και τις δύο πλαϊνές. Πρόκειται για ημερολόγιο θυσιών και εορτών που τελούνταν στον Θορικό, στη ΝΑ Αττική, προς τιμήν θεοτήτων και τοπικών ηρώων. Χρονολογείται στο 430 – 420 π.Χ. Η επιγραφή αποτελείται από 65 στίχους. Το κείμενο είναι ελλιπές κατά το άνω αριστερό τμήμα του. Η στήλη περιήλθε στην κατοχή του Μουσείου το 1979. Εκ του περιεχομένου της η επιγραφή συγκαταλέγεται στα πολύ σημαντικά κείμενα του είδους της.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με κλεμμένα αρχαιολογικά αντικείμενα μπορείτε να επισκεφτείτε το άκρως ενδιαφέρον blog του David Gill