Αιανή: Στο φως σπάνια ευρήματα

in ancient macedonian cities, Ancient Macedonian Religion, Archaeology, Macedonian news, newspapers, Thessalonike & Other Macedonian Cities / by Amarantos / on March 10, 2010 at 4:54 am /

Χάλκινο αλογάκι με ιππέα από την ανασκαφή της Αιανής

Μαρμάρινη παλάμη από κούρο του 6ου αιώνα π.Χ., πήλινα και χάλκινα αλογάκια, επιτύμβια στήλη που ανήκε κατά πάσα πιθανότητα σε ιέρεια, καθώς και ένα αρχαϊκό ειδώλιο καθιστής γυναίκας με ανοιχτά πόδια, που παραπέμπει σε μορφή… επιτόκου, έφερε μεταξύ άλλων στο φως η ανασκαφή στη βασιλική νεκρόπολη της Αιανής, της κάποτε κραταιάς πρωτεύουσας του βασιλείου της Ελιμιώτιδας.

«Πρόκειται για μοναδικά ευρήματα, που σπάνια βρίσκονται σε ολόκληρη τη Μακεδονία», τονίζει στον «Α» η προϊσταμένη της Λ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Γεωργία Καραμήτρου – Μεντεσίδη, που θα παρουσιάσει εισήγηση στη συνάντηση για το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη με θέμα «Αιανή 2008 – 2009: Η νεότερη έρευνα στη βασιλική νεκρόπολη» (Πέμπτη, 12.15, Παλαιά Φιλοσοφική ΑΠΘ).

Τα πήλινα και χάλκινα αλογάκια με τους ιππείς, όπως εξηγεί η κ. Καραμήτρου, δείχνουν την ενασχόληση των κατοίκων της περιοχής, ενώ η μαρμάρινη παλάμη ανήκε σε κούρο μικρού μεγέθους. «Το εύρημα εμπλουτίζει τη συλλογή της Αιανής με έργα της μεγάλης πλαστικής και επιβεβαιώνει την ύπαρξη του αγαλματικού αυτού τύπου, συνηθισμένου στην Αττική και τα νησιά των Κυκλάδων, όχι όμως στη Μακεδονία. Παλιότερα έχουν βρεθεί υπερμεγέθεις κούροι με ύψος πάνω από 2 μ.», εξηγεί η κ. Καραμήτρου, επισημαίνοντας ότι τα ευρήματα αυτά, φτιαγμένα από ντόπιο μάρμαρο, δείχνουν τις σχέσεις της Αιανής με τη νότια Ελλάδα.

Οσο για το ειδώλιο της ετοιμόγεννης; «Πρόκειται για ένα εξαιρετικής σημασίας πήλινο ειδώλιο με τα πόδια -που δε σώζονται ακέραια- ανοιχτά και μας παραπέμπει σε παράσταση επιτόκου, που διατηρεί ερυθρό χρώμα στις θηλές του στήθους και στα χείλη», λέει η προϊσταμένη της Λ’ ΕΠΚΑ.

Για πρώτη φορά στην Ανω Μακεδονία εντοπίζεται επιτύμβια στήλη με εγχάρακτο το όνομα Κλεταγόρη. Οπως επισημαίνει η κ. Καραμήτρου, «είναι η δεύτερη ενεπίγραφη που εντοπίζουμε ανασκαφικά, μετά από εκείνη της Κλειόνας, ενώ άλλες δύο έχουν παραδοθεί από το χώρο της Νεκρόπολης. Επιτύμβιες στήλες αυτού του είδους είναι σπάνιες και εικάζουμε ότι ανήκαν σε ιέρειες».

Στα υπόλοιπα ευρήματα συγκαταλέγονται αττικά αγγεία, όπως μελανόμορφη υδρία με παράσταση Αθηνάς και ερυθρόμορφη λήκυθος με παράσταση γυναικωνίτη και γυναίκα με καθρέπτη.

Ανασκαφές σε 13 χώρους

Σε 13 χώρους έκανε ανασκαφές, το 2009, η Λ’ ΕΠΚΑ απασχολώντας σε αυτές 758 άτομα. «Από το 2004 είχαμε επισημάνει ότι το ανασκαφικό έργο που κληθήκαμε να φέρουμε εις πέρας ήταν τεράστιο, γνωρίζοντας ότι στην εξέλιξή του το πρόγραμμα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας εξαρτάται από τη λειτουργία λιγνιτωρυχείων και φραγμάτων στους νομούς Κοζάνης και Γρεβενών. Τούτο φάνηκε από τις μεγάλες ανασκαφές σε δεκάδες στρεμμάτων, που διενεργήσαμε σε 12 χώρους το 2005 και το 2006, ενώ τα δύο επόμενα χρόνια σωστικές ανασκαφές έγιναν μέχρι και σε 21 χώρους», λέει η κ. Καραμήτρου.

Η θέση Λειβάδια της Αιανής, 700 μ. βόρεια από την αρχαία πόλη στο λόφο της Μεγάλης Ράχης, είναι κυρίως γνωστή ως νεκροταφείο της αρχαϊκής και κλασικής εποχής και ως νεκρόπολη με μνημειακούς χτιστούς θαλαμωτούς (βασιλικούς) τάφους. Στον ίδιο χώρο έχει αποκαλυφθεί σημαντικός αριθμός λακκοειδών ταφών της ίδιας εποχής αλλά και της ελληνιστικής, νεκροταφείο της ύστερης εποχής χαλκού με μυκηναϊκό χαρακτήρα, μικρή εγκατάσταση τελικής νεολιθικής και πρώιμης εποχής χαλκού, καθώς και ελάχιστα ευρήματα της εποχής σιδήρου.

Η ανασκαφή ξεκίνησε τη δεκαετία του ’80 και αφού διακόπηκε για αρκετά χρόνια επαναλήφθηκε το 2000 με σωστικό χαρακτήρα. Δυστυχώς το 2003 πλημμύρισε ο χώρος του νεκροταφείου της ύστερης εποχής χαλκού, όπως και το 2008 και το 2009. Για το λόγο αυτόν οι αρχαιολόγοι επανέλαβαν την έρευνα στη Νεκρόπολη με στόχους την εξαντλητική πλέον ανασκαφή σε βάθος σε όλα τα τετράγωνα που είχαν ερευνηθεί το ’80.

Τέσσερις ταφές της ύστερης εποχής χαλκού βρέθηκαν κτερισμένες με χειροποίητα αγγεία που φέρουν αμαυρόχρωμη διακόσμηση και προέρχονται από το εργαστήριο της Αιανής, καθώς και μεγάλο αριθμό μυκηναϊκών ευρημάτων, τα οποία σε συνδυασμό με άλλα της γύρω περιοχής αποδεικνύουν κάποιας μορφής εγκαταστάσεις Μυκηναίων στο μέσο ρου του Αλιάκμονα.

Τέλος, σε ταφές ελληνιστικών χρόνων, φτωχά κτερισμένες σε σχέση με άλλες της Αιανής, εντοπίστηκαν πήλινα αγγεία (μακεδονικοί αμφορείς, οινοχόες, μυροδοχεία) και σπανιότερα χρυσά αρχαϊκά επιστόμια.

ΧΡΥΣΑ ΝΑΝΟΥ, agelioforos.gr