Αλεξάνδρου Ανάβασις – Μάχη Γρανικού (334 π.Χ.)

Η πορεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου με τις σπουδαιότερες μάχες του. (Photo @Wikipedia.org)

Ως τόπος συγκεντρώσεως και αναχωρήσεως ορίστηκε η Αμφίπολη. Από εκεί ο Αλέξανδρος προχώρησε, διέσχισε τη Θράκη, πέρασε τον Ελλήσποντο και ανέβηκε στην Τροία. Εδώ έκανε θυσίες στον προγονό του Αχιλλέα, θέλοντας να συνδέσει την εκστρατεία του με εκείνη του Αγαμέμνονα, θεωρούσε, δηλαδή, τη δική του εκστρατεία ως δεύτερη πανελ­λήνια εκστρατεία, πράγμα που αποστομώνει τους  αμφισβητητές της ελληνικότητας των Μακεδό­νων. Κατόπιν βάδισε εναντίον των Περσών. Στην περίοδο αυτή ή Περσία διέρχεται μεγάλη εσωτε­ρική κρίση. Είναι ένας γιγάντιος πλαδαρός μηχανισμός. Ο στρατός της  αποτελείται κυρίως από Έλληνες μισθοφόρους. Παραμένει όμως ένας γί­γαντας με ανεξάντλητους οικονομικούς πόρους. Κυβερνάται από τον Δαρείο Γ’. τον Κοδομανό, άνθρωπο άβουλο και άτολμο, άρα ακατάλληλο να αντιμετωπίσει τον θυελλώδη Μακεδόνα στρα­τηλάτη.

Ο περσικός στρατός ανέμενε τον Αλέξανδρο στον Γρανικό ποταμό. Την απόκρουση του είχαν ανα­λάβει οι

σατράπες της Μ. Ασίας, με επικεφαλής τον Αρσίτη. Αυτοί διέθεταν 20.000 Πέρσες και ίσο αριθ­μό επίλεκτων Ελλήνων μισθοφόρων υπό την ηγεσία του Μέμνονα του Ροδίου. Ο Μέμνων, ιδιοφυής στρατιωτικός, στο στρατιωτικό συμβούλιο συνέ­στησε στους Πέρσες ν’ αποφύγουντη μάχη «εκ πα­ρατάξεως» και να υποχωρήσουν καταστρέφοντας τους αγρούς, ενώ παράλληλα ο περσικός στόλος με την παρουσία του στα ελληνικά ύδατα και την πα­ροχή χρημάτων θα ξεσήκωνε τους Έλληνες των δη­μοκρατικών κομμάτων. Το σχέδιο του Μέμνονα ήταν ένας συνδυασμός της τακτικής της «καμένης γης» (που εφάρμοσε ο Κουτούζωφ στον Ναπολέο­ντα και ο Κολοκοτρώνης στον Δράμαλη) και του αντιπερισπασμού.

Οι σατράπες, βέβαιοι για τη νίκη τους κι ένεκα φθόνου προς τον Μέμνονα, απέρριψαν το ευφυές σχέδιο του. Έκαναν ακόμη ένα λάθος: παρέταξαν πρώτο στις όχθε; του Γρανικού το ιππικό και πίσω το πεζικό. Έτσι αχρήστευσαν και το πεζικό και τον παράγοντα «έδαφος». Ο Αλέξανδρος αντελήφθη αμέσως το σφάλμα και θέλησε να το εκμεταλλευθεί. Γι’ αυτό δεν άκουσε τη σύσταση του Παρμενίωνα γι’ αναβολή της μάχης. Επιτέθηκε, επικεφαλής του ιππικού, διασχίζοντας με ορμή τον ποταμό. Επειδή ξεχώριζε από τη λαμπρότητα της πανοπλίας του, έσπευσαν προς το μέρος του οι επιφανέστεροι των Περσών. Με πολλούς από αυτούς μονομάχησε, σπάζοντας μάλιστα δύο δόρατα. Κινδύνευσε κάποια στιγμή σοβαρά, όταν ο Σπιθριδάτης ύψωσε πίσω του το κυρτό ξίφος. αλλά σώθηκε χάρη σε μια αστρα­πιαία ενέργεια του Κλείτου. που απέκοψε το βρα­χίονα του Σπιθριδάτη. Στο μεταξύ η Φάλαγγα μπό­ρεσε να περάσει στην απέναντι όχθη και ν’ απωθή­σει τον αντίπαλο. Οι Πέρσες ιππείς υποχωρούν και συμπαρασύρουν και τους πεζούς. Ο Αλέξανδρος ακολούθως στρέφεται εναντίον των Ελλήνων μισθοφόρων. που κατείχαν ένα ύψωμα πίσω από την παράταξη! Όσοι από αυτούς σώθηκαν (περίπου 2.000, στάλθηκαν στη Μακεδονία για να καλλιερ­γούν τη γη, διότι παρά τα κοινή δοξαντα τοις “Έλλησιν, Έλληνες όντες, εναντίον τη Ελλάδι υπέρ των βαρβάρων έμάχοντο”-. Η φράση αυτή αποτελεί άλ­λη μία αποστομωτική απάντηση προς εκείνους που αμφισβητούν τη φυλετική συγγένεια νοτίων Ελλή­νων και Μακεδόνων.

Το τίμημα της μάχης υπήρξε βαρύ για τους Πέρ­σες. Έχασαν δύο σατράπες,  1.000 ιππείς και σχεδόν όλους τους πεζούς, εκτός από 2.000 που αιχμαλω­τίστηκαν. Οι Μακεδόνες έχασαν, κατά τον Αρριανό. 85 ιππείς και 30 πεζούς. Κατά τον Πλούταρχο μόνο 34 άνδρες. Για να τιμήσει τους νεκρούς εταί­ρους, ο Αλέξανδρος ανέθεσε στον μεγάλο γλύπτη Λύσιππο την κατασκευή ανδριάντων που στήθη­καν στο Δίον, στο ιερό κέντρο των Μακεδόνων. Ακόμη έστειλε στην Αθήνα, για να τοποθετηθούν στην Ακρόπολη. 300 περσικές ασπίδες, με το γνω­στό επίγραμμα: «Αλέξανδρος ό Φίλιππου και οί Έλληνες, πλην Λακεδαιμονίων, από των βάρβαρων των τήν Ασίαν κατοικοΰντων». Και το επίγραμμα αυτό περίτρανα αποδεικνύει τον πανελλήνιο χα­ρακτήρα που ήθελε να προσδώσει στην εκστρατεία του ο Αλέξανδρος. Οι συνέπειες της νίκη: είναι προφανείς:

1. Εδραιώθηκε η θέση του Αλεξάνδρου στην Ασία και εξασφαλίσθηκαν οι υλικές προϋποθέσει; για τη συνέχιση της εκστρατείας.
2. Οι Μακεδόνες, που για πρώτη φορά συγκρού­σθηκαν με Πέρσες, αποκτούν αυτοπεποίθηση και τη βεβαιότητα ότι μπορούν να τους νικήσουν και στην επικράτεια τους.
3. Ολόκληρη η Μ. Ασία πέρασε στην κυριαρχία του Αλεξάνδρου, ενώ κάθε προσπάθεια αντιστά­σεως των κατά τόπους διοικητών παρέλυσε.
4. 0 Αλέξανδρος αντιλήφθηκε το μέγεθος του τολ­μήματος του, άμεση προσπέλαση, και γι’ αυτό στην παραπέρα πορεία του ακολουθεί, όπως λέει ο Λϊντελ Χαρτ. μια γραμμή «ζικ ζακ», δηλαδή εφαρμό­ζει την έμμεση προέλαση.
5.  Η μάχη του Γρανικού χαράχτηκε βαθειά στη συνείδηση του λαού και γι* αυτό. αιώνες αργότερα, στην Κωνσταντινούπολη, όταν οι «μακελλάρηόες» (= χασάπηδες) γιόρταζαν στον ιππόδρομο την κα­θιερωμένη συντεχνιακή εορτή τους, χόρευαν ένα χορό που οι βηματισμοί θύμιζαν το βηματισμό των Μακεδόνων στο Γρανικό. Ο χορός ήταν αναπαρά­σταση της μάχης. Λεγόταν δε «μακελλάρικο;». Είναι 0 δικός μα; “χασάπικος”.

Οικονομικό Ταχυδρόμος, 22 Δεκεμβρίου 1994

[Αρχείο Σοφίας Φ.]

Related posts:

• Η Άγνωστη Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού
• Αφιέρωμα: Φίλιππος Β’ ο Μακεδών
• Όχι Σκοπιανοί, Αλβανοί και Τούρκοι στον Ελληνικό Στρατό