Η Οργάνωση του Αρχαίου Μακεδονικού Στρατού

Από το βιβλίο του Σαράντου Ι. Καργάκου “Φίλιππος και Αλέξανδρος, ως Στρατιωτικοί και Πολιτικοί Ηγέτες”, εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 1993, σελ. 29-31

For Fair Use

Η Οργάνωση του Στρατού

Ό Φίλιππος δημιούργησε την τελειότερη πολεμική μηχανή τοϋ αρχαίου κόσμου. «Καθιέρωσε την υποχρεωτική στρατο­λογία, την όποια καί έσυστηματοποίησε καί ούτως έδημιούργησε πρώτος καί συστηματικώς αυτός, «εθνικόν» στρατόν, όστις πάλιν συνέβαλε μεγάλως εις την άνάπτυξιν μεταξύ των Μακεδόνων ίσχυρον πνεύματος εθνικής ένότητος». Αυτό διαφοροποιεί τό μακεδόνικο στρατό άπό τούς στρατούς των ελληνικών πόλεων. Ό δικός τους στρατός ήταν «πολιτικός», αποτελούμενος άπό ενόπλους πολίτες, οι όποιοι στρατεύον­ταν, όταν τό επέβαλλε ή ανάγκη. Ό στρατός τοϋ Φιλίππου ήταν κατ’ εξοχήν «στρατιωτικός», αποτελούμενος από ένα έθνικό σύνολο εύρωστων άγροτοποιμένων, πού εξελίχθησαν σταδιακά σ’ επαγγελματίες πολεμιστές καί διευθύνονταν άπό ειδικό σώμα επαγγελματιών αξιωματικών. Οί στρατιώτες αυτοί υποβάλλονταν σε καθημερινές σκληρές ασκήσεις, εθί­ζονταν σέ μακρινές πορείες, είχαν μεγάλη αντοχή καί φοβερή πειθαρχία. Ό στρατός αυτός ήταν τό έσωτερικό στήριγμα τοΰ Φιλίππου κατά των φυγόκεντρων τάσεων πού παρουσία­ζαν πάντοτε οί τοπικοί άρχοντες τής Μακεδονίας.

Η Φάλαγγα

 Ό Φίλιππος χώρισε τή Μακεδονία σέ δώδεκα στρατιωτικές περιφέρειες. Κάθε μία ήταν υποχρεούμενη νά δίνει μιά μονά­δα ιππικού, μιά μονάδα βαρειά οπλισμένου πεζικού καί μιά μονάδα ελαφρά οπλισμένου πεζικού. Βάση τοΰ μακεδόνικου στρατού ήταν ή Μακεδόνικη Φάλαγγα. Οί φαλαγγίτες έφεραν ειδικό οπλισμό, ήτοι περικεφαλαία, θώρακα, κυκλική ασπίδα καί την περίφημη σάρισα, δόρυ μήκους 6-7 μέτρων, πού σημαίνει πώς ή σάρισα ειχε μήκος τριπλάσιο τοϋ ελληνι­κού δόρατος κι έδινε στόν φαλαγγίτη τό πλεονέκτημα τοΰ πρώτου κτυπήματος*. Οι φαλαγγίτες παρατάσσονταν κατά στοίχους. Κάθε στοίχος είχε βάθος 16 ανδρών. “Ενα τετρά­γωνο 16 ανδρών μήκος, καί 16 βάθος ήτοι 256 άνδρες, αποτε­λούσε ίνα «λόχο». Δύο λόχοι, ήτοι 512 άνδρες, αποτελούσαν τήν «πεντακοσιαρχία». Τρεις πεντακοσιαρχίες αποτελούσαν τήν «τάξιν». Οί άνδρες των 5 πρώτων γραμμών κρατούσαν μέ τά δύο χέρια τή σάρισα μέ τρόπο πού ή σάρισα τοϋ πέμ­πτου στρατιώτη νά προεξέχει 5 πόδια άπό τόν πρώτο στρα­τιώτη. “Ετσι σχηματιζόταν ένα κινούμενο τείχος άπό σάρισες, πού βάδιζε πρός τά εμπρός σάν χιονοστιβάδα. Έκτώς τών φαλαγγιτών τό μακεδόνικο πεζικό διέθετε καί τό ειδικό σώμα τών «υπασπιστών», πού είχαν οργανωθεί κατά τό πρότυπο τών πελταστών τοϋ Ιφικράτη καί οί όποιοι χρησι­μοποιούνταν σέ έκτακτες περιστάσεις, γιατί ή Φάλαγγα μόνο επί ομαλού εδάφους μπορούσε νά δράσει. Υπάρχει μιά άντι-γνωμία σχετικά μέ τό άν ό Φίλιππος ή ό Αλέξανδρος σχη­μάτισαν ειδικό επίλεκτο σώμα. τούς «πεζεταίρους». Προσω­πικά πιστεύω ότι ό Φίλιππος ονόμασε πεζεταίρους όλους τούς φαλαγγίτες γιά νά τούς κολακεύσει καί νά δείξει ποιός τούς εξομοιώνει πρός τούς άρχοντες πού έκ παραδόσεως σχημάτιζαν τό ιππικό καί λέγονταν εταίροι.

Το Ιππικό

Ήταν ή μονάδα κρούσης τοΰ μακεδόνικου στρατού. Ό οπλι­σμός των ιππέων περιελάμβανε: περικεφαλαία, περιτραχήλιο, θώρακα, κνημΐδες καί ξίφος. Επίσης τά άλογα έφεραν προμετωπίδα καί προστερνίδια. Ανάλογα μέ τό επιθετικό όπλο, τό ιππικό χωριζόταν σέ ιππικό γραμμής, τοΰ οποίου οί ίππεϊς κρατούσαν σάρισα μικρότερη σέ μήκος άπό εκείνη των φαλαγγιτών, καί σέ βαρύ Ιππικό, πού ήταν οπλισμένο μέ λόγχη, τόν περίφημο ξυστόν. Τό μακεδόνικο ιππικό ενισχύ­θηκε πολύ, χάρη στην προσθήκη τοΰ επίσης εκλεκτού άλλά, πρό τοΰ Φιλίππου, ανοργάνωτου θεσσαλικού ιππικού.

Το “Πυροβολικό”

 “Αν ή μεγάλη στρατιωτική καινοτομία τού Ναπολέοντα ήταν ή χρήση τοΰ πυροβολικού ώς τακτικού όπλου, μιά επίσης με­γάλη καινοτομία τού Φιλίππου ήταν ή ευρεία χρήση «πυρο­βολικού» κατά των οχυρωμένων πόλεων. Ό Φίλιππος ώς στρατιωτικός ήταν υπέρ της ταχύτητος. “Ηθελε άμεσο καί γρήγορο αποτέλεσμα. Προκειμένου, λοιπόν, νά εκπορθήσει τις αναρίθμητες ελληνικές πόλεις στή Μακεδονία, τή Χαλκι­δική καί τή θράκη ή άλλες πόλεις βαρβαρικές, δέν μπορούσε νά περιμένει τό αποτέλεσμα μέ μακρά πολιορκία. Γι’ αυτό έ­φερε άπό την Ελλάδα τούς καλύτερους μηχανικούς, γιά νά διδάξουν στους Μακεδόνες τήν κατασκευή καί χρήση πο­λιορκητικών μηχανών”. Κορυφαίοι μηχανικοί ήσαν ό Θεσ­σαλός Πολύειδος. πού θεωρείται εφευρέτης ενός πιό ισχυρού καί αποτελεσματικού καταπέλτη κατά τό σύστημα των «τόνων» καί ό Αινείας, ό επιλεγόμενος τακτικός, πού κατασκεύασε μηχανές πού έξαπέλυαν «βλήματα». Οί μηχανές αυ­τές λέγονταν «Ελεπόλεις».

Related posts:

• Εφημερίδα Εμπρός του Σεπ. 1905 - Ανταπόκριση απο Φλώρινα
• Παιχνίδια με το όνομα Μακεδονία, και το μέλλον της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης της ΠΓΔΜ
• Επιστολή των Παμμακεδονικών Ενώσεων προς τον Πρόεδρο Ομπάμα