Του Αθανασιου Eλλις

17-07-10

Η Ουάσιγκτον διεμήνυσε με απόλυτο τρόπο στην κυβέρνηση Ερντογάν, τόσο σε ιδιωτικές συνομιλίες όσο και με δημόσιες δηλώσεις, ότι διαφωνεί με την επιμονή της Αγκυρας να αυτοπροβάλλεται ως μεσολαβητής ανάμεσα στη Δύση και την Τεχεράνη.

Τη θέση αυτή κατέστησαν σαφή τις τελευταίες ημέρες τόσο ο πρόεδρος Ομπάμα όσο και η υπουργός Εξωτερικών Κλίντον. Η τελευταία είχε 45λεπτη τηλεφωνική συνομιλία με τον Νταβούτογλου, από τον οποίο ζήτησε να αλλάξει η Τουρκία στάση και να ακολουθήσει την προσέγγιση της διεθνούς κοινότητας όπως αυτή εκφράζεται με τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας, και στο πλαίσιο αυτό να ενθαρρύνει το Ιράν να προχωρήσει σε διαβουλεύσεις ουσίας με τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA).

«Εκτιμούμε την τουρκική διπλωματία σε σχέση με το ζήτημα του Ιράν, αλλά το μήνυμα της κ. Κλίντον προς τον κ. Νταβούτογλου ήταν πως έφθασε η ώρα το Ιράν να επανέλθει στις συνομιλίες με την IAEA και τις έξι χώρες (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία, Γερμανία) που αυτή τη στιγμή αποτελούν τους κατ’ εξοχήν διαύλους επικοινωνίας. Ολοι θα πρέπει να ενθαρρύνουν το Ιράν να δημιουργήσει αυτή την επαφή», τόνισε Αμερικανός αξιωματούχος στο Ασοσιέιτεντ Πρες.

Τη δυσφορία της Ουάσιγκτον για το συγκεκριμένο ζήτημα δημοσιοποίησε και ο πρόεδρος Ομπάμα σε συνέντευξή του στην ιταλική εφημερίδα Corriere della Serra, όπου τόνισε ευθέως ότι «μερικές από τις κινήσεις που έχουμε δει, όπως η απόπειρα να μεσολαβήσουν για μια συμφωνία με το Ιράν στο πυρηνικό ζήτημα, ήταν ατυχείς». Απέδωσε, δε, την προσέγγιση της Τουρκίας σε μια «προσπάθεια επίδειξης ισχύος».

Αντιδρώντας στις αμερικανικές πιέσεις, τουρκικές διπλωματικές πηγές τόνιζαν ότι «η συμμετοχή της Τουρκίας στις διαπραγματεύσεις με το Ιράν δεν είναι μεν αναγκαία, αλλά το Ιράν μάς θέλει στη διαδικασία, και εάν ζητηθεί από την Τουρκία να συμμετάσχει, θα το εξετάσουμε. Σε κάθε περίπτωση, κανείς δεν πρέπει να αναμένει από την Τουρκία να παραμείνει απαθής έναντι των εξελίξεων στην περιοχή της».

Διάλογος με το Ισραήλ

Ταυτόχρονα, η Ουάσιγκτον πιέζει την Αγκυρα να σταματήσει τις ακραίες αντιδράσεις κατά του Ισραήλ και να αποκαταστήσει τις διαταραγμένες σχέσεις της με το εβραϊκό κράτος. Ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ σημείωσε ότι η κ. Κλίντον «ενεθάρρυνε» τον Τούρκο ομόλογό της να συνεχίσει η Αγκυρα τον διάλογο με το Ισραήλ διότι «αυτή η σχέση παραμένει ζωτικής σημασίας για το μέλλον της περιοχής», ενώ παράλληλα προσέφερε πλήρη στήριξη στην κορυφαία προτεραιότητα κάθε τουρκικής κυβέρνησης, που είναι η καταπολέμηση του ΡΚΚ, το οποίο χαρακτήρισε «κοινό εχθρό των ΗΠΑ, της Τουρκίας και του Ιράκ και απειλή για τη σταθερότητα στην περιοχή». Η στήριξη ερμηνεύεται ως επιπλέον κίνητρο ή μοχλός πίεσης -κάποιοι κυνικοί τη βλέπουν ακόμη και ως «αντάλλαγμα»- για την αλλαγή στάσης της Αγκυρας.

Οι παροτρύνσεις των ΗΠΑ προκάλεσαν την αντίδραση του κ. Ερντογάν ο οποίος κατηγόρησε το Ισραήλ για πειρατεία και βαρβαρότητα, ενώ ταυτόχρονα επέκρινε την Ουάσιγκτον για έλλειψη ενδιαφέροντος σε σχέση με τον θάνατο ενός Αμερικανού πολίτη τουρκικής καταγωγής στη διάρκεια της επίθεσης των Ισραηλινών στη νηοπομπή που μετέφερε βοήθεια στη Γάζα. «Δεν υπεραμύνεσθε των δικαιωμάτων του επειδή ήταν Τούρκος;», αναρωτήθηκε με επιθετικό ύφος ο κ. Ερντογάν, αφήνοντας αιχμές περί ρατσισμού.

Στο γενικότερο κλίμα δυσφορίας που αναπτύσσεται στην Ουάσιγκτον για τη συμπεριφορά του Τούρκου πρωθυπουργού έχει προστεθεί και η ενόχληση για τη στήριξη που προσφέρει στον ηγέτη του Σουδάν, Ομάρ αλ Μπασίρ, ο οποίος κατηγορείται για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και γενοκτονία, και οι ΗΠΑ τάσσονται υπέρ της παραπομπής του στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_1_17/07/2010_408318