Το Επαίσχυντο Χρονικό του Τουρκικού Επεκτατισμού στο Αιγαίο (1973-1994), Μέρος 2ον
Της Σοφίας Ν. Αντωνοπούλου*
Ας αφήσουμε το χρονικό που ακολουθεί να ενημερώσει τον αναγνώστη. Όπως θα δούμε, οι Eλληνικές υποχωρήσεις αντί να οδηγούν έστω σε ένα συμβιβασμό, αποθρασύνουν την Τουρκία, η οποία επανέρχεται με νέες, μεγαλύτερες κάθε φορά απαιτήσεις. Αυτό εξάλλου αποδεικνύει και το ιστορικό του «διακοινοτικού διαλόγου» στην Κύπρο. Είναι σαφές ότι ο τουρκικός επεκτατισμός δεν πρόκειται να κορεσθεί παρά μόνο εφόσον επιτύχει τη μετατροπή ολόκληρης της Κύπρου σε τουρκικό προτεκτοράτο,τη διχοτόμηση του Αιγαίου και την προσάρτηση της Δ. Θράκης. Αλλά δεν υπάρχει τέλος στον κατήφορο, αν μία χώρα με τις απειλές και τις προκλήσεις υποχωρεί και εκχωρεί κυριαρχικά της δικαιώματα. Όμως. ο ελληνικός λαός δεν είναι ψυχολογικά ηττημένος. Η Ελλάδα διαθέτει τόσο τον ανθρώπινο παράγοντα, όσο και τις ένοπλες δυνάμεις για να αντιμετωπίσει τον τουρκικό επεκτατισμό και να υπερασπίσει τα απαράγραπτα δίκαια της.
– 1 Νοεμβρίου 1973: Παραμονή της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Κρίση του χουντικού καθεστώτος. Με την ημερομηνία αυτή εγκαινιάζεται η αμφισβήτηση του status quo του Αιγαίου από τη μεριά της Τουρκίας. Η τότε τουρκική κυβερνήτη παραχωρεί, στην τουρκική Κρατική Εταιρία Πετρελαίου 27 άδειες έρευνας και εκμετάλλευσης πετρελαίου σε περιοχές δυτικά
– 2/2/1974: Απάντηση της ελληνικής χούντας στην τουρκική πρόκληση με μεγάλη καθυστέρηση (3 μήνες).
– 27/2/1974: Ανταπάντηση της τουρκικής κυβέρνησης. η οποία χαρακτηρίζει το Αιγαίο ημίκλειστη θάλασσα η οποία, κατά την άποψη της Τουρκίας, είναι ειδική περίπτωση και θα πρέπει να εξαιρεθεί από τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου.
– Τέλη Μαΐου 1974: Η Τουρκία αποστέλλει στις παραπάνω περιοχές της ελληνικής υφαλοκρηπίδας το πλοίο «Τσανταρλί» για έρευνες και λίγο αργότερα, στις 18/7/74, παραχωρεί νέες άδειες έρευνας και εκμετάλλευσης σε πρόσθετες περιοχές προς την τουρκική Κρατική Εταιρία Πετρελαίου.
– Ιούνιος 1974: Η ελληνική κυβέρνηση εκδηλώνει την επιθυμία να επεκτείνει τα ελληνικά χωρικά ύδατα από 6 ναυτικά μίλια (ν.μ.), που ήταν από το 1936 στα 12 ν.μ.. που καθιέρωνε το νέο Διεθνές Εθνικό Δίκαιο. Η Τουρκία δηλώνει ότι η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων θα αποτελούσε «casus belli», δηλαδή «αιτία πολέμου» ανάμεσα στις δύο χώρες. Χαρακτηριστικό της τουρκικής θρασύτητας και επιθετικότητας είναι το γεγονός ότι τον Μάρτιο του 1956 η Τουρκία είχε δηλώσει στον ΟΗΕ ότι «το όριο των 12 ν.μ. έχει ήδη γίνει αρκούντος αποδεκτό στην πρακτική, ώστε να μπορεί να θεωρηθεί ως ένας κανόνας του Διεθνούς Δικαίου». Επίσης, τον Απρίλιο του 1973 η Τουρκία υπέγραφε Πρωτόκολλο με τη Σοβιετική Ένωση,το οποίο όριζε τα χωρικά ύδατα των δύο χωρών στη Μαύρη Θάλασσα στα 12 ν.μ. Με άλλα λόγια, η Τουρκία διεκδικεί να έχει το δικαίωμα να εφαρμόζει η ίδια το Διεθνές Δίκαιο, αλλά όχι και η Ελλάδα.
– 20/7/1994: Εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο. Εγκαινιάζεται παράλληλα η αμφισβήτηση του ελληνικού FIR10 στο Αιγαίο. Η Τουρκία με αιτιολογία την ασφάλεια των δυτικών της ακτών εκδίδει ΝΟΤΑΜ11, με τις οποίες κήρυσσε «επικίνδυνες περιοχές» τμήμα του Αιγαίου, αμφισβητώντας έτσι έμπρακτα τη δικαιοδοσία του ελληνικού FIR. Το εκπληκτικό στην περίπτωση είναι ότι η Τουρκία που έκανε την εισβολή στην Κύπρο, διακήρυσσε ότι κινδυνεύουν οι δυτικές της ακτές και επ’ ευκαιρία έθετε σε αμφισβήτηση το μισό ελληνικό FIR! Αμεσες ελληνικές αντιδράσεις. Στις 2 Αυγούστου, η Τουρκία ανακάλεσε αυτές τις ΝΟΤΑΜ, για να επανέλθει δριμύτερη λίγο αργότερα.
– 24/7/1974: Κατάρρευση της Χούντας στην Ελλάδα κάτω από το βάρος της προδοσίας της Κύπρου και της κυπριακής τραγωδίας. Σχηματισμός πολιτικής κυβέρνησης.
– 9/8/1974: Η Τουρκία εκδίδει την περιβόητη ΝΟΤΑΜ 714. Με την ΝΟΤΑΜ αυτή η Τουρκία διεκδικούσε την απόσπαση μέρους του ελληνικού FIR στο Αιγαίο, χαράζοντας γραμμή αναφοράς στο μέσο περίπου του αρχιπελάγους. το ανατολικό τμήμα του οποίου διεκδικούσε να προσαρτήσει στο FIR της Κωνσταντινούπολης. Η ελληνική κυβέρνηση αντέδρασε με την ΝΟΤΑΜ 1018, η οποία χαρακτήριζε την τουρκική ΝΟΤΑΜ ανυπόστατη.
– 14/8/1974: Έναρξη Αττίλα 2. Η Ελλάδα αποχωρεί από το στρατιωτικό σκέλος του NATO.
– 17/9/74: Εγκαινιάζεται από την πλευρά της Τουρκίας η αμφισβήτηση του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου12 των 10 ναυτικών μιλλίων. Η Τουρκία ζητάει με τηλεγράφημα προς την Ελληνική Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας να περιοριστεί ο ελληνικός εθνικός εναέριος χώρος στα 6 ν.μ. Σημειωτέον ότι ο εθνικός εναέριος χώρος των 10 ν.μ. ισχύει από το 1931 (ορίστηκε με βάση τα τότε ισχύοντα διεθνή. Όπως είναι γνωστό, το σημερινό Διεθνές Δίκαιο ευνοεί την επέκταση του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου στα 12 ν.μ.. κατ’ αντιστοιχία με τη διεθνή καθιέρωση των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ.), Η Τουρκία ουδέποτε πριν το 1974 διανοήθηκε είτε στα λόγια είτε στην πράξη να αμφιοβητήσει τον ελληνικό εθνικό εναέριο χώρο. Όπως βλέπουμε η αμφισβήτηση αυτή συνδυάστηκε με την αμφισβήτηση του ελληνικού FIR. Η Τουρκία λίγο αργότερα. το 1975, εγκαινίασε και την έμπρακτη αμφισβήτηση με διεισδύσεις των στρατιωτικών της αεροσκαφών μέσα στον εθνικό εναέριο χώρο και στο ελληνικό FIR με τις λεγόμενες παραβιάσεις13 και παραβάσεις14.
– 13/9/1974: Η ελληνική κυβέρνηση σε απάντηση της παράνομης τουρκικής ΝΟΤΑΜ 714 εκδίδει την ΝΟΤΑΜ 1157. με την οποία κηρύσσει το Αιγαίο «επικίνδυνη περιοχή». Η ενέργεια αυτή νέκρωσε τη διεθνή αεροπλοΐα στο Αιγαίο μέχρι το 1980. οπότε η Τουρκία ήρε την ΝΟΤΑΜ 714.,έχοντας όμως, όπως θα δούμε παρακάτω, αποσπάσει μεγάλες ελληνικές υποχωρήσεις. Συνέπεια της κήρυξης του Αιγαίου ως «επικίνδυνης περιοχής», ήταν το κλείσιμο τουν Ελληνικού FIR μέχρι το 1980, όπως ελέχθη παραπάνω. Οι διεθνείς πολιτικές αερογραμμές υποχρεώθηκαν να παρακάμψουν το Αιγαίο και να χαράξουν δαπανηρά δρομολόγια. Αλλά κανένας λόγος δεν συνέτρεχε να κηρυχθεί το Αιγαίο «επικίνδυνη περιοχή», επειδή η Τουρκία εξέδωσε μία ΝΟΤΑΜ κατά τα κέφια της. Εξάλλου, ο ICAO. ο αρμόδιος για την πολιτική αεροπλοία διεθνής οργανισμός, ουδέποτε αμφισβήτησε την Ελληνική αρμοδιότητα στο πλαίσιο του ελληνικού FIR και κατά συνέπεια και τη νομιμότητα των ελληνικών ΝΟΤΑΜ στο χώρο αυτό.
– 1975: Αρχίζουν διαπραγματεύσεις για επανένταξη της χώρας στο στρατιωτικό σκέλος του NATO. Η κυβέρνηση Καραμανλή πολύ γρήγορα υπαναχώρησε ως προς την απόφαση της να αποχωρήσει η Ελλάδα από το στρατιωτικό σκέλος του NATO. Στην αρχή και προκειμένου να σωθούν τα προσχήματα επρότεινε προς το ΝΑΤΟ τη διαμόρφωση μιας «ειδικής σχέσης», η οποία στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε προς χάριν της πλήρους επανένταξης. Οι διαπραγματεύσεις για την επανένταξη άρχισαν το 1975 και διήρκεσαν 5 περίπου χρόνια. 1975-1980. Η επανένταξη της Ελλάδας στο NATO προσέκρουσε στην τουρκική αξίωση να αλλάξουν τα όρια του στρατιωτικού επιχειρησιακού ελέγχου της Ελλάδας στο Αιγαίο, όρια που ίσχυαν πριν την αποχώρηση και από κτήσεως NATO. To NATO υποδαύλισε τις απαιτήσεις της Τουρκίας για να ασκήσει εκβιασμό στην Ελλάδα να επιστρέψει, αλλά κυρίως στη βάση μακροπρόθεσμης Νατοϊκής στρατηγικής επιδίωξης για διχοτόμηση του Αιγαίου (δόγμα Σόφλι). Το NATO μετά την αποχώρηση έκανε αλλεπάλληλες «συμβιβαστικές» προτάσεις, ανάμεσα στις οποίες ήταν και συμμαχικό σχέδιο για εκχώρηση του Αιγαίου στον έλεγχο τρίτων χωρών!! (Βλέπε Αμερικανών και άλλων «συμμάχων»).
– 27/1/1975: Ελληνική ρηματική διακοίνωση για την υφαλοκρηπίδα και πρόταση προς την Τουρκία να συζητηθεί η σύναψη συνυποσχετικού. προκειμένου να γίνει προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για την οριοθέτηση. Πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι η πρόταση αυτή, που μάλιστα έγινε από τη μεριά μας, είχε δύο πολύ σοβαρές συνέπειες: Πρώτον. αμφισβητούσε εμμέσως τα ελληνοτουρκικά θαλάσσια σύνορα, δυτικά των οποίων βρίσκονται οι, προς οριοθέτηση περιοχές της υφαλοκρηπίδας. Δεύτερον, αποτελούσε έμμεση, πλην σαφή υπο- χώρηση της Ελλάδας από το δικαίωμα της να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ν.μ.. αφού εξυπακούεται ότι η χάραξη της υφαλοκρηπίδας από το Διεθνές Δικαστήριο θα εγίνετο με βάση το πλάτος των 6 ν.μ.
– 6/2/1975: Τουρκική απάντηση στην πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης. Χαιρετίζει το «πνεύμα συνδιαλλαγής της Ελλάδας» και δέχεται να αρχίσουν συνομιλίες για να γίνει επεξεργασία των όρων παραπομπής στο Διεθνές Δικαστήριο.
– 17/5/1975: Συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της Ελλάδας και της Τουρκίας στη Ρώμη. Μελετούν τους όρους υποβολής συνυποσχετικού για προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
– 31/5/1975: Συνάντηση Καραμανλή και Ντεμιρέλ στις Βρυξέλλες. Νέα μεγάλη και καθοριστικής σημασίας Ελληνική υποχώρηση. Η Ελληνική κυβέρνηση δέχεται να συζητηθούν όλα τα Ελληνοτουρκικά προβλήματα και να πραγματοποιηθούν για την επίλυση τους διμερείς διαπραγματεύσεις. Νομιμοποιήθηκαν έτσι για πρώτη φορά οι τουρκικές επεκτατικές βλέψεις στο Αιγαίο. Στο ανακοινωθέν των Βρυξελλών περιέχονται μεταξύ άλλων τα ακόλουθα: (α) Συμφωνείται να επιλυθούν όλα τα ελληνοτουρκικά προβλήματα με διαπραγματεύσεις, (β) Να εξαιρεθεί η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας από τις διαπραγματεύσεις και να παραπεμφθεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Συμφωνείται, επίσης, να αρχίσουν γρήγορα οι διαπραγματεύσεις για τον εναέριο χώρο του Αιγαίου. Λίγο μετά και αφού είχαν ήδη καταγραφεί ως ελληνοτουρκικές «διαφορές» τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα στο Αιγαίο, η Τουρκία υπαναχώρησε πλήρως όσον αφορά την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, όπως θα δούμε παρακάτω.
– 20/6/1975: Πρώτη συνάντηση εμπειρογνωμόνων στην Άγκυρα σε εφαρμογή του ανακοινωθέντος των Βρυξελλών. Καταγράφονται οι τουρκικές αξιώσεις στο Αιγαίο, δηλαδή: (1)Τροποποίηση του ελληνικού FIR, ώστε το FIR της Κωνσταντινούπολης να συμπίπτει. με την ΝΟΤΑΜ 714. Δηλαδή διχοτόμηση του Αιγαίου, όσον αφορά το FIR. (2) Συρρίκνωση του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου στα 6 ν.μ. (3) Ελεύθερη χρήση του Αιγαίου για τουρκικές στρατιωτικές ασκήσεις σε συγκεκριμένους αποκλειστικούς χώρους μέσα στο ελληνικό FIR. (4) Απαίτηση να μην υποβάλλουν σχέδια πτήσης τα τουρκικά πολεμικά σκάφη όταν εισέρχονται στο ελληνικό FIR, κατά παράβαση των διεθνών κανονισμών. (5) Μείωση της τερματικής περιοχής του αεροδρομίου της Αήμνου (βλέπε παρακάτω). Οι σχετικές διαπραγματεύσεις, οι οποίες κρατήθηκαν μυστικές όσον α<| ορά το εκάστοτε αντικείμενο διαπραγμάτευσης, διήρκεσαν μεταξύ 1975-1981, οπότε διακόπηκαν μετά την εκλογή της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ.
– 30/9/1975: Ρηματική διάκοινωση της Τουρκίας, με την οποία ισχυρίζεται ότι δεν συμφωνήθηκε άμεση προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης στη συνάντηση κορυφής των Βρυξελλών.
– 21/7/1976: Βγαίνει το «Hora» (μετονομάστηκε σε “Sismik I”) στο Αιγαίο για έρευνες στις περιοχές όπου είχαν εκχωρηθεί οι άδειες της τουρικής κυβέρνησης προς την τουρκική Κρατική Εταιρία Πετρελαίου, δηλαδή οε περιοχές της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Η έμπρακτη τουρκική απαίτηση για απόσπαση μέρους της ελληνικής υφαλοκρηπίδας δημιούργησε εκρηκτική κατάσταση. Ελληνικά πολεμικά πλοία και αεροπλάνα παρακολουθούν το «Hora».
Η ελληνική κυβέρνηση προσφεύγει στο Συμβούλιο Ασφαλείας ταυ ΟHE και στο Διεθνές Δικαστήριο, από το οποίο ζητάει τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων. Στις 25 Αυγούστου το Σ. Α. αποφασίζει να καλέσει τις δύο χώρες σε διαπραγματεύσεις, υιοθετώντας έτσι τις τουρκικές θέσεις, οι οποίες επεδίωκαν την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας μέσω διαπραγματεύσεων και αποφυγή της παραπομπής στο Διεθνές Δικαστήριο. Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών σπεύδει να δηλώσει ότι η απόφαση του Σ.Α. απομακρύνει τα εμπόδια για επανάληψη του διαλόγου! Ακολουθεί νέα υποχώρηση της Ελληνικής κυβέρνησης. Δέχεται να επιλυθεί το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας ως «διμερής διαφορά», χωρίς δηλαδή προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
– 11/11/1976: Συνάντηση των εμπειρογνωμόνων πρέσβεων Τζούνη και Bulge στη Βέρνη. Νέα μεγάλη Ελληνική υποχώρηση. Το περιβόητο πρακτικό της Βέρνης. Συμφωνείται μεταξύ άλλων: (1) Οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας μέσω συνομιλιών… (6) Τα δύο μέρη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να απέχουν από κάθε πράξη που θα μπορούσε να διαταράξει τη διαπραγμάτευση για την υφαλοκρηπίδα. (Με τη διατύπωση αυτή εννοείται η αποφυγή ενεργειών τύπου «Hora». Για την Ελλάδα όμως αυτό σήμαινε παραίτηση από έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα)… (8) Συμφωνείται να μελετηθεί η πρακτική των κρατών και οι διεθνείς κανόνες για να συναχθούν ορισμένες αρχές και κριτήρια τα οποία «θα ηδύναντο να εμφανισθούν»(!) στην περίπτωση της οριοθέτησης. Με τη διατύπωση αυτή η ελληνική κυβέρνηση δέχεται στην ουσία παραμερισμό του Διεθνούς Εθιμικού και Συμβατικού Δικαίου, ή στην καλύτερη περίπτωση εκλεκτική του επίκληση. Έτσι η Τουρκία με τις βόλτες του «Hora» πέτυχε πολλαπλούς στόχους. Μεταξύ 1977 και 1981 πραγματοποιήθηκαν πολλές συναντήσεις εμπειρογνωμόνων με βάση το Πρακτικό της Βέρνης.
Υποσημειώσεις:
10.To FIR (Flight Information Region» αποτελεί τον εναέριο χώρο ευθύνης ενός εθνικού κέντρου (π.χ. FIR Αθηνών), εντός του οποίου το συγκεκριμένο κέντρο Εχει την ευθύνη τη; ρύθμισης της εναέριας κυκλοφορίας, καθώς και της έρευνας και διάσωσης σε περίπτωση ατυχήματος. Τα όρια του FIR Αθηνών συμπίπτουν προς ανατολάς με τα ελληνοτουρκικά θαλάσσια σύνορα. Ιδέ χάρτη.
11. Η ΝΟΤΑΜ (Notice to Airmen) αποτελεί ειδοποίηση από ένα κέντρο FIR προς τους αεροναυτιλλομένους μέσα ατα όρια ευθύνης του.
12. Ο εθνικός εναέριος χώρος μιας χώρας είναι ο υπερκείμενος του εδάφους της. Στην περίπτωση παράκτιων περιοχών ο εναέριος χώρος εκτείνετααι πέρα των ακτών έως ένα ορισμένο βάθος μέσα στη θάλασσα. Επί του εθνικού εναέριου χώρου ασκείται πλήρης κυριαρχία, όπως επί του εδάφους μιας χώρας. Στρατιωτική παραβίαση του εθνικού εναέριου χώρου ισοδυναμεί με στρατιωτική παραβίαση των συνόρων μιας χώρας.
13. ΙΙαραβιάσεις είναι οι στρατιωτικές πτήσεις μέσα στον εθνικό εναέριο χώρο και ισοδυναμούν με έμπρακτη κατά· λυση ελληνικής εθνική; κυριαρχίας. Σημειωτέον ότι συμφωνα με τα διεθνώς ισχύοντα, μία χώρα της οποίας παραβιάζεται ο εθνικός εναέριος χώρος έχει αναφαίρετο δικαίωμα να καταρρίψει το αεροπλάνο που κάνει την παραβίαση.
14. ΙΙαραβάσεις είναι οι στρατιωτικές πτήσεις μέσα στο ελληνικό FIR, αλλά έξω από τον εθνικό εναέριο χώρο των 10 ν.μ., πτήσεις για τις οποίες η Τουρκία είναι υποχρεωμένη να πάρει άδεια και να υποβάλει σχέδια πτήσης, συμφωνά με τους διεθνείς κανονισμούς (ICAO). Έτσι γινόταν απαρεγκλίτως πριν το 1974 και μάλιστα ελληνική άδεια για πτήσεις τουρκικών στρατιωτικών αεροσκαφών μέσα στο ελληνικό FIR εδίνετο μόνο για τις περιπτώσεις Νατοϊκών ασκήσεων στις οποίες συμμετείχε και η Ελλάδα. Η Τουρκία με τις παραβάσεις του ελληνικού FIR καταλύει και πάλι στην πράξη ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα, αφού δεν παίρνει άδεια και δεν υποβάλλει σχέδια πτήσεων.
(*)Η Σοφία Ν. Αντωνοπούλου είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (Ε.Μ.Π.), Σχολή Αρχιτεκτόνων, Τομέας Πολεοδομίας και Χωροταξίας με γνωστικό αντικείμενο την «Ελληνική και Διεθνής Οικονομία και Ανάπτυξη». Είναι κάτοχος ΡhD από το University College London. Μέχρι σήμερα έχει δημοσιεύσει 4 βιβλία και πλήθος άρθρων σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά όσο και στον καθημερινό και περιοδικό τύπο.
Πηγή: Oικονομικός Ταχυδρόμος, 22 Ιουνίου 1995
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΕΔΩ:
Το Επαίσχυντο Χρονικό του Τουρκικού Επεκτατισμού στο Αιγαίο (1973-1994), Μέρος 1ον
Related posts:
Latest posts by D-Mak (see all)
- Greek Ministry of Culture: Archaeological Excavations And Historical Facts about Philip II’s Tomb - July 22, 2015
- Former FYROM’s Interior Minister L. Frckovski : “Drop the Dilemma, We live in Dictatorship” - February 2, 2015
- Γιατί η Ολυμπιάδα δεν είναι η ένοικος του ταφικού μνημείου της Αμφίπολης - September 11, 2014
RECENT COMMENTS