ΑΦΙΕΡΩΜΑ : Από τα ερείπια των Σερρών

Ανταποκρίσεις του απεσταλμένου της «Μακεδονίας» Βασίλη Α. Μεσολογγίτη από τις απελευθερωθείσες περιοχές της Ανατολικής Μακεδονίας κατά τον Β’ Βαλκανικό πόλεμο.

in Macedonian news, Modern Macedonian History, Thessalonike & Other Macedonian Cities / by Stern / on September 16, 2013 at 12:25 pm /

Από το αρχείο της “Μακεδονίας”
Μανώλης Κανδυλάκης

Εισαγωγή, επιμέλεια αφιερώματος:
Στέλιος Κούκος
skoukos@makthes.gr

Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι μοιάζουν σαν να αποτελούν προτύπωση των δύο Παγκόσμιων Πολέμων που ακολούθησαν και μάλιστα ο πρώτος ένα χρόνο μετά τη λήξη του Β΄ Βαλκανικού.

(Προτύπωση βέβαια και όχι έναυσμα, αφού κανείς δεν γνωρίζει τι ευρύτερες και μη ελέγξιμες δυνάμεις απελευθερώνουν τέτοια γεγονότα. Και μόνον όμως η αγωνία των εκάστοτε μεγάλων δυνάμεων να μην υπάρξουν δραστικές μεταβολές στην παγκόσμια σκηνή φανερώνει πως πράγματι αυτό αποτελεί άνοιγμα του ασκού του Αιόλου. Και όντως οι Βαλκανικοί Πόλεμοι ήταν αρχικά “αχρείαστοι” για τους ισχυρούς της εποχής και ανεξέλεγκτοι από τη στιγμή της εκδήλωσής τους.)

Θα μπορούσαμε βεβαίως να πούμε πως από μια άλλη πλευρά η κήρυξη του πολέμου εναντίον της Οθωμανικής αυτοκρατορίας από τον συνασπισμό των τεσσάρων χριστιανικών κρατών τον Οκτώβριο του 1912 αποτελούσε μακρινή συνέχεια της ελληνικής επανάστασης – δυστυχώς όμως όχι μέσα στο οικουμενικό πνεύμα του Ρήγα Βελεστινλή. Οι ομόδοξοι χθεσινοί υπόδουλοι είχαν συστήσει ήδη και όπως όπως τα κρατικά τους μορφώματα (Ελλάδα, Σερβία, Βουλγαρία, Μαυροβούνιο) και μέσα σ’ αυτά καλλιεργούσαν τις νέες εθνικές τους διεκδικήσεις, οι οποίες σε αρκετές περιπτώσεις συνέπιπταν!

Όπως και να ‘χουν τα πράγματα, λίγο πριν από την έναρξη των συγκρούσεων για την κατάληψη των εδαφών του “Μεγάλου ασθενούς” όλα τα βλέμματα ήταν στραμμένα στην περιοχή μας. Το “ηφαίστειο του Αίμου” ήταν έτοιμο να εκραγεί και δεν άργησε στην πρώτη φάση των βαλκανικών συγκρούσεων να στριμώξει πολύ άβολα την άλλοτε κραταιά αυτοκρατορία, χαρίζοντας την πολυπόθητη ελευθερία σε αρκετούς πληθυσμούς.

Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι πάντως επιφύλασσαν σε κάποιες περιοχές της Βόρειας Ελλάδας διπλή απελευθέρωση… Η πρώτη απελευθέρωση όμως, που προήλθε από τον βουλγαρικό στρατό, έμελλε να αποδειχθεί αμέσως κάλπικη και να αποτελέσει μια νέα οδυνηρή δοκιμασία. Μια πραγματική νέα αιχμαλωσία, αφού οι… απελευθερωτές από τον τουρκικό ζυγό Βούλγαροι έδειξαν ευθύς τις προθέσεις τους, συμπεριφερόμενοι ιδιαίτερα βάναυσα προς όλες τις εθνότητες που κατοικούσαν στα μέρη αυτά. Φαίνεται πως η σφοδρή επιθυμία για την επικράτηση στην περιοχή και μάλιστα με οποιονδήποτε τρόπο -δείγματα γραφής της οποίας είχαν δοθεί κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα- δεν αμβλύνθηκε ούτε μέσα στο πνεύμα και στο πλαίσιο της συμμαχίας των τεσσάρων χριστιανικών κρατών, η οποία συστάθηκε για την αποτίναξη του ζυγού των Οθωμανών και των Νεοτούρκων.

Η συμπεριφορά όμως αυτή των συγχρόνως απελευθερωτών και νεοκατακτητών Βουλγάρων έμελλε να προκαλέσει τη σύναψη μιας νέας συμμαχίας εναντίον τους και την έναρξη του Β’ Βαλκανικού Πολέμου… Παρ’ όλα αυτά η ήττα τους και η οπισθοχώρησή τους αποδείχτηκε ιδιαίτερα σκληρή και τραγική για τους κατοίκους των περιοχών, αφού απ’ όπου αποχωρούσαν άφηναν πίσω τους ολοκαυτώματα και ολικές καταστροφές χωριών, κωμοπόλεων, πόλεων: Νιγρίτα, Σέρρες, Δοξάτο… (Και αφού στην αρχή χαρακτηρίσαμε τους Βαλκανικούς Πολέμους ως κατά κάποιον τρόπο προτύπωση των Παγκόσμιων Πολέμων, ίσως θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε και τις ωμότητες του βουλγαρικού στρατού ως προτύπωση των ναζιστικών θηριωδιών κατά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο).

Εκεί θα σπεύσει για επί τόπου δημοσιογραφική έρευνα και καταγραφή των γεγονότων ο αρχισυντάκτης της “Μακεδονίας” Βασίλης Μεσολογγίτης (1891-1953), το παιδί-θαύμα της ελληνικής δημοσιογραφίας, με τη φοβερή γραφίδα του, για να μεταφέρει στους αναγνώστες τις εντυπώσεις του. Τις ανταποκρίσεις του αυτές, που αφορούν τις Σέρρες, την Καβάλα και το Δοξάτο, θα δημοσιεύσουμε σε δύο αφιερώματα και τις αφιερώνουμε στον μεγάλο δάσκαλο της δημοσιογραφίας, αφού φέτος στις 23 Μαρτίου συμπληρώθηκαν 50 χρόνια από τον θάνατό του.

Τα κείμενα του σημερινού αφιερώματος αφορούν τις Σέρρες.

* Για να διαβάσετε το αφιέρωμα σε μορφή pdf πατήστε εδώ

Μακεδονία